Acil serviste rastlantısal olarak koyduğumuz tanılar vardır. Ya da hasta bilmediği rahatsızlığını bizden öğrenir. Nöbet şikayetiyle gelen hasta bir beyin tümörü olduğunu, nefes darlığı şikayetiyle gelen hasta akciğer kanseri olduğunu bizden öğrendiği deneyimler yaşamışızdır. Hastaya ya da yakınlarına bilgi verirken yaşadığımız zorluklar, ilk tepkilerini gördüğümüzde yaptığımız empatinin yükünü aylarca taşımak mesleğimizin önemli bir yüküdür.
Hasta, daha yeni yeni yürümeye başlayan, ailesinin umutlarının odağı bir çocuk olduğunda, böyle rastlantısal elde edilen bir bilgiyi paylaşmak iyice zorlaşır. Kafa travmasıyla gelen çocuklarda, yaptırdığımız bilgisayarlı tomografi görüntülemesinde her şey normalken, parankimde kanama ya da kemiklerde fraktür yokken, radyoloji raporunun sonuna kalın olarak eklenmiş “Beyinde orta hatta interventriküler bölgede cavum vergae varyasyonuyla uyumlu değişimler izlenmiştir.” cümlesi her şeyi farklı bir boyuta çekiverir. Aileye ne söylemeli? Endişeli babaya ve çoğunlukla siz ne söylerseniz söyleyin rahatlatamayacağınız anneye ne anlatmalı? Bir şey söylenmeli mi?
Kırık, kanama yok deyip, olası alarm semptomlarını anlatıp gözlem süresi sonunda taburcu edebilirsiniz. Siz söylememiş olsanız da cavum vergae varyasyonu orada durmaktadır. Kendinizi “Canım hepsinde görülmeyebiliyor. Hastalıklarla ilişkisi hala araştırılıyor. Boşuna yıllarını zehir etmeyeyim.” diyebilirsiniz. Raporun bir çıktısını verip, “Şurada rastlantısal olarak bulduğumuz bir şeyler var. Çocuğunuzun kafasını çarpmasıyla ilgisi yok. Siz bir randevu alıp poliklinikle görüşebilirsiniz.” diyerek acil servisin bitmeyen mücadelesinde – iş yükünü ve sorumluğu kimin alacağı- poliklinikte bilmediğiniz bir hekime sorunu yıkarak, bir sonraki hastaya yönelebilirsiniz. Aslında raporun kağıt çıktısını vermek de iş yükünü ve sorumluluğu üzerinizden göndermek demektir. Kapıdan çıkınca anne ya da babanın ilk işi Google’a Cavum vergae varyasyonu yazmak olacaktır. Gördüğü sayfalarda ise şizofreni, nöropsikiyatrik bozukluklar, obsesif kompulsif bozukluk gibi hastalık adları cavum vergaenin yanında geçecektir.
Ya da aileye görülen bu varyasyonu anlatır, nöropsikiyatrik hastalıklarla ilişkili olabileceği konusunda modern tıbbın derin endişeleri olduğunu açıklarsınız. Kaçımız bunu yapar? Bilemiyorum.
Andrea Verga
20 Mayıs 1811’de İtalya’da Tireviglio’da doğan Andrea Verga, Pavia Üniversitesi’nde tıp eğitimi aldı. Bir anatomi profesörünün yanında asistanlık yaptıktan sonra, Ruh ve Sinir Hastalıkları hastanesinde çalıştı. Andrea Verga, 1851 yılında cavum septum pallicidumun posteriyor uzantısını tanımladı 1 ve bu anatomik varyasyon onun adıyla anılmaya başlandı. 21 Kasım 1895 yılında yaşamını yitirdi.2
Cavum Septi Pellucidi ve Cavum Vergae
Septum pellucidum, genu corpus callosum ile forniksin anteriyor kolonları arasında meydana gelen bir ön yapıdır, lateral ventriküllerin medial duvarlarını oluşturur ve normalde doğumdan kısa bir süre sonra birleşen iki ince tabakadan oluşur. Bu yapı normalde in utero kapanmaya başlar ve resolüsyonu doğum sonrası yaşamın ilk birkaç ayında devam edebilir. Laminalar kaynaşmazsa, potansiyel boşluk BOS ile genişleyebilen, cavum septum pellucidum olarak adlandırılır.3 Forniksin kolonları tarafından oluşturulan vertikal bir düzlemin arkasında bir uzantı varsa, cavum vergae terimi kullanılır. Cavum vergae, cavum septum pelluciduma benzer bir antitedir ve ayırt edici özelliği konumudur. Cavum vergae forniksin anteriyor kolonlarının posteriyor tarafında bulunur ve corpus callosumun splenium seviyesine kadar uzanabilir.4 5 Cavum vergae, anteriyorunda cavum septi pellucidumun posteriyor sınırı, inferiyorunda forniks gövdesi ve superior ve posteriyorda corpus callosum ile sınırlıdır. Anatomik olarak konuşursak, bu iki boşluk ayrılmaz, ancak bir cavum vergae olmadan bir cavum septum pellucidum bulunabilir. 6
Nöropsikiyatri Bozukluklar İle Cavum Septi Pellucidi ve Cavum Vergae İlişkisi
Çoğunlukla rastlantısal olarak tespit edilen cavum septum pallucidum ve cavum vergae varyasyonları, acil hekiminin önüne görüntülemeleri incelerken ve radyoloji raporlamaları sırasında gelecektir. Bu doğumsal yapısal varyasyonun tanınması görüntüleme yöntemlerindeki gelişmelerle artmıştır. Şizofreni ve duygudurum bozukluğu olanlarda bu anatomik varyasyonların gösterilmesi, aralarındaki ilişkinin sorgulanmasını doğurmuştur. 7,8 Cavum septi pellicidi ile cavum verdae anatomik ilişkisi, bu yapıların varlığı yanı sıra büyüklüğü ile hastalıklar arasındaki ilişkilerin de sorgulanmasına yol açmıştır.
Bir merkezde yapılan retrospektif fetus in utero MRI incelemelerinde, 18 yıl içinde (2000-2017) yapılan yaklaşık 3400 in utero fetus MRI görüntülemesi değerlendirilmiş. 270 görüntülemede normalde fetüste görülen cavum septum pellucidum ve cavum vergae yapıları, hiç olmaması, bozulmuş olması ve malpozisyonu olarak sınıflandırılmış ve bu durumlarda görülen nöropatolojiler her gruba göre ilişkilendirilmiş. Grupların corpus callosum agenezisi, hidrosefali-beyin parankim hasarı ve holoprosensefali ile ilişkileri saptanmış. 9
Yapılan meta-analizlerde cavum septi pellucidi ve bu yapının birleştiği cavum verdae ile oluşan geniş cavum septum pellucidumların fonksiyonel psikozlar, özellikle şizofreniyle ilişkili olduğunu düşündüren bulgular elde edilmiş. 10
Cavum verdae ile şizofreni ilişkisini sorgulayan vaka raporlarında cavum vergae büyüklüğü ile ilişkisi dikkati çekmiş. Hastalığın tedavisine yanıtın direnciyle ilgili cavum vergaenin etkisi olabileceği belirtilmiş. 11–14
Siz Olsanız…
Siz olsanız ne yaparsınız? Hastanıza ya da yakınlarına bilgi mi verirsiniz? Radyoloji raporunun bir kağıt çıktısını verip polikliniğe mi yönlendirirsiniz? Rastlantısal bir bulgu, acil değil, hastalıklarla ilişkisi hala inceleniyor diyerek hiç bu konudan bahsetmemeyi mi seçersiniz?
Not: Vergae ve cavum septi pellucidi, verga ve cavum septum pellucidum isimlerinin latince gramerine göre genetivus singularis formlarıdır.15
Kaynaklar
- 1.Verga A. Sul ventricolo della volta a tre pilastri. Gazetta Medica Italiana Federativa Lombardia. 1851;27:225-228.
- 2.Obituary. Dr. Andrea Verga. BMJ. 1895;2:1531. doi:https://doi.org/10.1136/bmj.2.1824.1531
- 3.Scelsi CL, Rahim TA, Morris JA, Kramer GJ, Gilbert BC, Forseen SE. The Lateral Ventricles: A Detailed Review of Anatomy, Development, and Anatomic Variations. AJNR Am J Neuroradiol. February 2020. doi:10.3174/ajnr.a6456
- 4.Stratchko L, Filatova I, Agarwal A, Kanekar S. The Ventricular System of the Brain: Anatomy and Normal Variations. Semin Ultrasound CT MR. 2016;37(2):72-83. doi:10.1053/j.sult.2016.01.004
- 5.Epelman M, Daneman A, Blaser S, et al. Differential diagnosis of intracranial cystic lesions at head US: correlation with CT and MR imaging. Radiographics. 2006;26(1):173-196. doi:10.1148/rg.261055033
- 6.Tubbs RS, Krishnamurthy S, Verma K, et al. Cavum velum interpositum, cavum septum pellucidum, and cavum vergae: a review. Childs Nerv Syst. June 2011:1927-1930. doi:10.1007/s00381-011-1457-2
- 7.Degreef G, Bogerts B, Falkai P, et al. Increased prevalence of the cavum septum pellucidum in magnetic resonance scans and post-mortem brains of schizophrenic patients. Psychiatry Res. 1992;45(1):1-13. doi:10.1016/0925-4927(92)90009-s
- 8.KASAI K. Cavum septi pellucidi in first-episode schizophrenia and first-episode affective psychosis: an MRI study. Schizophrenia Research. November 2004:65-76. doi:10.1016/j.schres.2003.12.010
- 9.Griffiths PD, Jarvis D. Analysis of 270 fetuses with non‐visualisation of the cavum septi pellucidi and vergae on in‐utero MR imaging. Ultrasound Obstet Gynecol. November 2019. doi:10.1002/uog.21919
- 10.Trzesniak C, Oliveira I, Kempton M, et al. Are cavum septum pellucidum abnormalities more common in schizophrenia spectrum disorders? A systematic review and meta-analysis. Schizophr Res. 2011;125(1):1-12. doi:10.1016/j.schres.2010.09.016
- 11.Achalia R, Bhople K, Ahire P, Andrade C. Late-onset schizophrenia with isolated cavum vergae: Case report and literature review. Indian J Psychiatry. 2014;56(4):399-401. doi:10.4103/0019-5545.146533
- 12.Degreef G, Lantos G, Bogerts B, Ashtari M, Lieberman J. Abnormalities of the septum pellucidum on MR scans in first-episode schizophrenic patients. AJNR Am J Neuroradiol. 1992;13(3):835-840. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1590179.
- 13.Lee JK, Wu J, Bullen J, et al. Association of Cavum Septum Pellucidum and Cavum Vergae With Cognition, Mood, and Brain Volumes in Professional Fighters. JAMA Neurol. January 2020:35. doi:10.1001/jamaneurol.2019.2861
- 14.Sağır B, Binbay T, Ceylan D, Yalın N, Özerdem A, Alptekin K. . Turk Psikiyatri Derg. 2015;26(4):295-298. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26731027.
- 15.Ciołkowski M. Cavum velum interpositum, cavum septum pellucidum and cavum Vergae: a review. Childs Nerv Syst. 2011;27(12):2027-2028; author reply 2029. doi:10.1007/s00381-011-1565-z
60 Responses
Tanju Hocam,
Yazınız çok güzel ve bilgilendiriciydi. Pediatrik fizyoterapist olarak bu yıl iki vakada BT sonucu bu bulguyu gördüm. 20 yıldır çocukların bulgularına bakarım ama bunu ilk kez görüyorum. Acaba psikolojik problemler dışında cerebral palsy benzeri bulguların oluşma olasılığı nedir?