Geçenlerde yaşadığım hafif bir travma sonrası sağ el başparmağım çıktı. Üç günlük istirahat sonrası ağrılar geçse de yüke karşı direnç durumunda ağrı ve tedirginlik hissi semptomlar olarak sürmekte. Bunun üzerine düşünmeye başladım acil tıp pratiğinde bu durum bana engel olur mu? Günlük pratikte çok sıkıntı yaşamasam da anterior mandibula çıkığında klasik oturtma manevrası sırasında problem yaşayabileceğimi düşündüm. Bunun üzerine alternatif manevraları araştırmaya başladım. Aslında yazarlarımızdan Dr. Ersin Fırıncıoğulları 3 yıl önce bize şırınga tekniğinden bahsetmişti. Ancak benim bahsetmek istediğim yine önceki yazıda değinilmiş ama üzerinde durulmamış bir yöntem. Bu ekstra-oral yöntemi 2007 yılında Annals of Plastic surgery dergisinde Chen ve arkadaşları1 tarif etmişler.
Bildiğimiz gibi en sık gördüğümüz mandibula çıkığı anterior olan çıkık. Yerine koyma içinse yıllardır kullandığımız klasik manevramız var. Bu manevrada bildiğimiz gibi öncelikle hastanın ağzını açmasını istiyoruz. Bu süreç her zaman kolay olmuyor bildiğiniz gibi. Çünkü ciddi ağrı yapabilmekte ve bu durum sedasyonu gerekli kılabilmekte. Sonrasında ise başparmaklarınızı ağız içinde molar dişler üzerine oturtarak mandibulayı önce inferiora sonra posteriora iterek temporamandibular eklemi tekrar yerine oturtmaya çalışıyoruz. Bu işlem sırasında ellerimiz hastanın ağzının içinde olduğu için yaralanma riski olabiliyor. Örneğin ben pek çok defa ısırılma tehdidi yaşadığım için başparmaklarıma mutlaka gazlı bezle sarıyorum. Özellikle AIDS, hepatit vb. hastalıklar düşünüldüğünde sadece aldığımız risk normal ağız içi flora ile yumuşak doku enfeksiyon riski olmayabilir.
Chen ve arkadaşları ise benzer endişeler nedeni ile tarifledikleri yöntemin detaylarını özetleyecek olursak;
– Bildiğiniz gibi mandibula yerinde iken zigomatik çıkıntı altında herhangi bir yapı palpe edilmiyor. Ancak anterior çıkık söz konusu ise mandibulanın coronoid çıkıntısı öne doğru yer değiştiriyor ve zigomatik kemik altında palpe edilebiliyor.
– Öncelikle hastayı supin pozisyonda veya başı biraz yüksek olacak şekilde sırt üstü yatırıyoruz. Sonrasında etkilenen taraftaki coronoid çıkıntıya başparmağımızı koyuyoruz diğer 4 parmakta mandibula arkasından kavrayarak çeneyi sabitliyoruz. Başparmağımızla palpe ettiğimiz coronoid çıkıntıya sürekli şekilde posteriora doğru baskı uyguluyoruz. (Şekil-1 ve 2)
-Karşı tarafta ise mandibulanın köşesinden tutularak öne doğru sürekli olacak şekilde manipülasyon yapıyoruz. Yani bir nevi mandibulaya etkilenen tarafa doğru rotasyona zorluyoruz.
– Tek taraflı çıkıklar için bu işlem zaten yeterli oluyor. Yazarlara kendi deneyimlerine göre ise çift taraflı çıkıklarda benzer şekilde tek taraf oturtuluyor ve sonrasında genellikle karşı taraf spontan şekilde hemen oturuyor. Redüksiyon sağlanamayan nadir vakalarda ise aynı işlemi karşı tarafa da uygulayarak redükte edebiliyoruz.
Söylemeye gerek yok konuyla ilgili başarı sonlanımını içeren bir randomize kontrollü bir çalışma yok. Ama kullanılabilecek önemli alternatif yöntemlerden birisi.
İyi okumalar…