Akut bakteriyel menenjit (ABM), etkenin belirlenmesi için gerekli girişimlerin hızla yapılması ve bir an önce antibiyotik tedavisinin başlanması gereken medikal bir acildir. Mortalite oranları; tedavi edilmeyen hastalarda %100’e yakınken, uygun tedavi edilen çocuk hastalarda %5-40, erişkin hastalarda %20-50 oranında değişmektedir.
ABM’nin en sık etkeni S. Pneumoniae’dır. Bunu sırasıyla Neisseria meningitidis (%16), grup B streptekoklar (%14), Haemophilus influenzae (%7) ve Listeria monocytogenes (%2) izlemektedir. Özellikle H. İnfluenzae aşılamasının gelişmiş ülkelerde rutin haline gelmesi, bu bakteriyi bir menenjit etkeni olmaktan uzaklaştırmıştır.
Menenjit hastalarının kliniğinde klasik olarak ateş, ense ertliği ve bilinç durum değişikliği görülür. Bu üç bulgunun birlikte görülme ihtimali az olsa da bu hastaların takibinde bu üç bulgudan birisi %100 oranında görülmektedir.
ABM tanısından bir kez şüphelenildiğinde; tedavi tanıdan önce gelir.
Bu hastaların gerekliyse dolaşım ve havayolu desteği verildikten sonra antibiyoterapi olabildiğince erken başlanmalıdır. Görüntüleme ya da lomber ponksiyon (LP), bu hastalarda antibiyotik verilme süresini uzatmamalıdır.
LP, en geç antibiyotik verildikten 2 saat içerisinde yapılmalıdır. Ancak LP normal çıkan hastalarda (özellikle çocuklarda) antibiyotik kullanımı sorgulanmaldır. Normal nörolojik muayenesi olan hastalarda LP’ye bağlı herniasyon gelişme riski %0,05’tir. Bilinç durum değişikliği, fokal nörolojik defisit, nöbet, papilödem, immünsüpresyon, malignite, SSS hastalık öyküsü ve >60 yaş hastalara tomografi çektirilmelidir.
Deksametazon
Akut bakteriyel menejit patofizyolojisinde, subaraknoid alanda inflamasyon gelişir. Kan beyin bariyeri hasarı sonucu vazojenik ödem, hidrosefali sonucu BOS interstisyuma kaçarak interstisyel ödem ve hücre içi sıvı artmasına bağlı sitotoksik ödem oluşur . Bu olaylar sonucu hücre membran hemostazı bozulur. Deksametazon, beyindeki inflamasyon ve ödemi azaltmasından dolayı ABM hastalarında faydalıdır.
Deksametazon tedavisi, antibiyotik tedavisinden hemen önce ya da eş zamanlı verilmelidir.
- Erişkinler: 10 mg
- Çocuklar: 0,15 mg/kg
Haziran 2013’te Cochrane’de yayınlanan bir derlemede;
- Kortikosteroidlerin H. pneumoniae menenjitinde mortaliteyi azaltırken H. influenzae ve N. meningitidis menenjitinde mortaliteye etkisi olmadığı gösterilmiştir.
- Çocuklarda H. influenzae menenjitine bağlı işitme kaybı gibi nörolojik sekelleri azaltmasına karşın, çocuklarda H. influenzae dışı mikroorganizmalara bağlı ABM hastalarında faydası gösterilememiştir.
- Gelişmiş ülkelerde, etkenlere bağlı olarak steroidler nörolojik sekel oranlarını ciddi ölçüde azaltmasına rağmen gelişmekte olan ülkelerde steroidlerin olumlu etkileri görülememiştir.
- Steroid tedavisi, tekrarlayan ateş ile ilişkili olsa da başka ciddi komplikasyonu gösterilememiştir.
Bu analizin sonuçlarına göre; kortikosteroidler özellikle gelişmiş ülkelerde tedavi rejimlerine eklenmelidir. Gelişmekte olan ülkelerde ise menenjit etkenleri çeşitlilik gösterdiğinden ve hastaların sonuçlarına etkisi gösterilemediğinden verilmesi gereksizdir. Gelişmekte olan ülkelerde, ancak gram boyama ya da diğer hızlı tanı yöntemleriyle pnömokok varlığı saptanırsa verilmesi uygun olacaktır.
Kaynaklar
- Corticosteroids for acute bacterial meningitis. Brouwer MC, McIntyre P, Prasad K, van de Beek D. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 4;6:CD004405
- Epidemiology, diagnosis, and antimicrobial treatment of acute bacterial meningitis. Brouwer MC, Tunkel AR, van de Beek D. Clin Microbiol Rev. 2010 Jul;23(3):467-92.
- Adjunctive dexamethasone in bacterial meningitis: a meta-analysis of individual patient data. van de Beek D, Farrar JJ, de Gans J, Mai NT, Molyneux EM, Peltola H, Peto TE, Roine I, Scarborough M, Schultsz C, Thwaites GE, Tuan PQ, Zwinderman AH. Lancet Neurol. 2010 Mar;9:254-63
- Tintinalli’s EM 7 th edition
- www.uptodate.com
- www.emedicine.com