FOAMed Ne Demek?

Bu site IEMTC 2012 Kursu (#IEMTC2012) esnasında şekillenen fikirlerin sonucunda oluştu. Kısaca FOAMed adı verilen ve “Free, Open Acess, Medical Education” manasına gelen ve ICEM 2012 Konferansı esnasında Dublin’de başlayan bir akımın ürünü.

Amaç, acil tıp konusunda elektronik bir hafıza oluşturmak, tıbbi gelişmeler, bilimsel yenilikler ve akademik makalelerden gelen ve çoğu zaman takip etmeye vakit bulamadığımız içerikleri tek bir noktada toplamak.

Acil Tıp öyle bir hızla gelişiyor ki, elimize yeni bir kitap aldığımızda artık bu kitap eskimiş oluyor. Peki, nereden öğrenmeye başlayacağız? Yeni ve güvenilir bilgiye, zorlanmadan, kalın kitapları taşımadan, fazla zaman harcamadan nasıl ulaşacağız?

Bunun yolu: Serbest, Açık Erişimli, Bilimsel Network (SABuN) yani FOAMed

Serbest, Açık Erişimli, Acil Tıp Eğitimi yani FOAM ne demek?

FOAM (Free, Open Access Medical Education – Serbest, Açık Erişimli Tıp Eğitimi), internet üzerinde birbirleriyle etkileşme yoluyla sürekli katlanarak artan serbest ve açık erişimli tıp eğitimi kaynaklarının, dünyayı eğitim açısından daha iyi bir yer haline getirmek gayesiyle kendiliğinden oluşturduğu bir hareketin adıdır. FOAM, kullanılan medya ya da platformdan bağımsız olarak teknolojinin getirdiği her türlü kaynağı sömürürcesine kullanarak eldeki bilgiyi doğru, tarafsız, hızlı ve ücretsiz şekilde, herkes tarafından kullanılabilir halde paylaşmayı kendine amaç edinenlerin, karşılık beklemeden yaptıkları işin adıdır aslında. Bloglar (ağ günceleri), podcastler (dijital ses kayıtlarının beslemeler yoluyla dağıtılması), tweetler (cıvıltılar), Google hangout’ları (videolu görüşme kayıtları), çevrimiçi videolar, metin dökümanları (doküman), fotoğraflar, facebook grupları ve giderek çeşitlenen diğer tüm yollar bu amaçla kullanılmaktadır.

FOAM kısaltması, 2012 yılında Dublin’de yapılan ICEM kongresi esnasında yapmakta oldukları işe bir ad vermek hevesindeki birkaç kişinin ürünüdür. İnternet üzerindeki eğitim kaynakları son 10 yılda çığ gibi büyüdü. Herhangi bir çıkar beklentisi olmadan, kendini eğitime adayarak bunları paylaşan binlerce insan, her gün kendi internet sitelerinde, ağ güncelerinde (blog), kanallarında (youtube), twitter hesaplarında ulaşıp öğrenmemiz için, bizler için, sürekli çeşitli kaynaklar hazırladılar ve yayınladılar. Bir şekilde bu kaynaklara ulaşıp takip edenler bu hazinelere erişebilirken, bunlardan haberdar olmayanlar ise birileri kendilerine bu hazinelerden bahsedene kadar beklemek zorundaydı. İşte FOAM hareketi, hem bu işi yapanları, hem de okumak isteyenleri aslında birbiriyle buluşturma görevini yerine getiren en önemli unsurdur.

FOAMed isim babalarından Mike Cadogan’ın FOAM hakkında Dublin’deki “International Conference of Emergency Medicine 2012” içerisinde yaptığı konuşmayı da izleyebilirsiniz:

Bireylerin eğitim altyapısı ve beklentileri teknoloji ile her ne kadar büyük bir değişime uğramış olsa da eğitim yapısı ve planı son 100 yılda çok az değişti. Eğitim kuramları ve öğrenme üzerine yapılan araştırmalar sayesinde, özellikle tıp eğitiminin “erişkin tipi” öğrenme ve öğretme güdüsüyle yapılması gerekliliği ortaya konmuş ancak uygulamaya geçmesi pek de kolay olmamıştır. Bunun en güzel örneği, ilk baskısı 1899’da yapılan Merck’s Manual of the Materia Medica el kitabının 2010 yılına kadar tam 111 yıl sadece basılı olarak yayınlanmasıdır. İnternet’in evlerimize 1996 yılından itibaren girmeye başladığı ülkemizde bile bu yeni teknolojik gelişime adapte olma süresi 15 yılı bulmuştur. Bu yüzyıllık kaynak, ancak 2010 yılı itibariyle tamamen çevrimiçi yayına geçmiş ve ücretsiz olarak internet üzerinden sunulmaya başlanmıştır.

Bir İngiliz yazar, konuşmacı ve eğitimci olan Sir Kenneth Robinson, halihazırdaki eğitim sisteminin yaratıcılığı nasıl öldürdüğüne dair TED konferanslarında (kar amacı gütmeyen Sapling Vakfınca “yayılmaya değecek düşünceler” mottosuyla hazırlanan konferanslar) yaptığı ve 100 milyondan fazla kişi tarafından izlenen 2 konuşmasında şu anda dünyadaki tüm eğitim sistemlerinin bir reform içerisinde olduğunu ancak bunun yeterli olmadığını ifade eder. Çünkü reform, bozuk bir modeli tamir etmek demektir. İhtiyacımız olan ise eğitimin bir evrimden geçmesi değil, bir eğitim devriminin gerçekleşmesidir.

Sir Ken Robinson’un bu harika konuşmasını Türkçe Altyazılı olarak daha önce Acilci.Net’te yayınlamıştık. Buradan izleyebilirsiniz.

Ancak alışkanlıklardan vaz geçmek zordur. Eğitim konusundaki alışkanlıklar da tıpkı günümüzün dijital dünyasında zamanı öğrenmek için artık ihtiyacımız olmamasına rağmen hala kol saati takmaya devam etmemiz gibi bazen gereksiz ancak yapılmaya devam eden uygulamalar içermektedir. Tıpkı kendi eğitimimiz için güncel olmadığını bilsek de hala kaynak kitapları (textbook) kullanmamız gibi.

Aynı atalet, eğitimciler için de geçerlidir aslında. Uzun meslek hayatının tecrübesiyle ve güven içerisinde, türlü anekdotlarla, kocaman bir amfide ders anlatan duayen bir profesörü dinlemek son derece keyifli ve hep de öyle kalacak. Ancak yeni bir tedavi kılavuzu yayınlandığında ya da gündelik uygulamaları değiştirecek bir yayın elektronik olarak basıldığında, hatta 3000 km ötede bir kongrede sözlü sunum olarak sunulduktan 1 saat sonra tüm bunlardan haberdar olmak istiyorsanız, doğru adres o amfi olmayabilir. Hepimiz, her ne kadar, konfor alanımız olan 3 m2’lik bir masanın başında, elimizde fosforlu kalemlerimiz ve defterimizle 2000 sayfalık bir kaynak kitap (textbook) üzerinden en doğru bilgiye ulaşacağımıza inansak da ne yazık ki doğrular artık sandığımızdan da hızlı değişiyor. İyi bir kitap basıldığı anda içindeki bilgiler en iyi ihtimalle 1 yıl eskidir. Bir kitabın 2010 yılı baskısını elinize aldığınızda bugün itibariyle 4 yıl (2013 başı itibariyle) eski bir bilgiyi öğrenmeye çalışıyor olacaksınız. Temel kavramları öğrenmek ve bir konuyu ilk defa özümsemek için bu süre kabul edilebilir. Ancak, bildiğiniz bir konuda bilgilerinizi tazelemek istiyorsanız artık başka kaynaklara bakma zamanınız gelmiş demektir. Bu kaynakların başında ise, yazının girişinde Joe Lex’den alıntıladığımız üzere, FOAM gelmektedir.

Büyük usta Joe Lex’in FOAM hakkındaki konuşmasına buradan ulaşabilir ve dinleyebilirsiniz.

FOAMed Nedir?

Acilci.Net editörleri olarak bu projeye başladığımızda bir konuşma hazırlamış ve sizlerle de paylaşmıştık. Haldun Akoğlu, Arif Alper Çevik ve Nurettin Özgür Doğan’ın aşağıdaki tartışma videosunu izlemenizi öneririz.

Chris Nickson’un 400 saniye uzunluğundaki “FOAM çağında bilgi patlamasıyla mücadele kılavuzu” isimli SMACC konuşması:

Bu sitede yayınlanan tüm içerikleri twitter’da @acilci_net ve facebook’da facebook.com/acilci.net hesaplarından takip edebilirsiniz.

FOAM, bu akımın uluslararası adı. #FOAMed uluslararası hashtag, #FOAMedTr Türkçe hastagi.

Bu site, tüm mobil yazılımlarla da uyumlu. iOS, Android ve Blackberry cihazlarınızla rahatlıkla görüntüleyebilir, içindeki videoları izleyip, makaleleri okuyabilirsiniz.

Umarım ki faydalanırsınız.

Sizleri de tüketici değil, üretici olmaya, FOAMedTr hareketine bekliyoruz.

---

Kaynaklar

1. Ses Dosyası: http://freeemergencytalks.net/wp-content/uploads/2012/08/2012-08-21-08h00-International-EM-Education-Efforts-E-Learning.mp3 Erişim Tarihi: 08.03.2013
2. İnternet Adresi: http://www.merckmanuals.com Erişim Tarihi: 08.03.2013
3. İnternet Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Ken_Robinson_(educationalist) Erişim Tarihi: 08.03.2013
4. Video Dosyası: http://www.ted.com/talks/sir_ken_robinson_bring_on_the_revolution.html Erişim Tarihi: 08.03.2013

5. Akoglu H. Bir İnternet Devrimi: Serbest, Açık Erişimli, Tıp Eğitimi (FOAM). Türkiye Acil Tıp Dergisi – Tr J Emerg Med 2013;13(1):1-4 doi: 10.5505/1304.7361.2013.09609

 Bu yazının içeriğinde Türkiye Acil Tıp Dergisi’nde yayınlanan yazıma (editör mektubu) kaynak olan daha geniş ve güncel içeriktenten alıntılar mevcuttur. (5)