Yakın zamanda RESUS.ME blogunda yayınlanan bir yazı, Ketamin ile ilgili olarak bir yazıya atıfta bulundu ve bilinen bir tartışma yeniden alevlendi.
Alışılagelmiş olarak, kafa travmalı hastaların hızlı ardışık entübasyonunda ketamin kullanımı kontrendike olarak görülmektedir. Bu alışılagelmişliğe bir son vermenin zamanı gelmedi mi?
Bu soruya bir cevap bulabilmek pek kolay değil; çünkü bu konu hakkında yeterli randomize-kontrollü çalışma bulunmamaktadır. Zaman içinde yapılan hayvan ve hücre çalışmalarına göre ise birbirinden farklı sonuçlar ortaya konmuştur. Bu çalışmaların sonuçlarını toplu bir şekilde ortaya koyacak olursak,
Ketamin;
- Spontan solunumu olan hastalarda, serebral kan akımını ve metabolizmayı artırır (Düzey III kanıt). Ancak, kontrollü ventilasyon altında ve beraberinde GABA agonisti kullanılması durumunda, intrakraniyal basınç artışına neden olmaz (Düzey II kanıt).
- Nöroprotektif etkileri olduğu birçok hayvan ve hücre çalışmasında gösterilmiş olmasına rağmen bu veriler henüz insan beyin hasarı üzerinde kanıtlanmamıştır.
- Kritik hastalarda yeterli ve kontrollü sedasyonu sağlar (Düzey II kanıt) ve opiyatlarla karşılaştırıldığında daha yüksek serebral perfüzyon basıncı, daha iyi hemodinamik stabilite, enteral beslenmeye daha iyi tolerans, daha az yoksunluk ve daha iyi ağrı kontrolü gibi avantajları vardır (Düzey II ve III kanıt).
- Kafa travmalı hastaların sedasyonunda kullanımının, sufentanil ve fentanile göre daha kötü olmadığı bilinmektedir (Düzey II kanıt).
- Diğer anestetik ve sedatif ilaçlarla karşılaştırıldığında, hemodinamik stimülasyon oluşturarak serebral perfüzyonu artırır (Düzey II ve III kanıt).
Sonuç olarak, kafa travmalı hastaların hızlı ardışık indüksiyonu ve entübasyonunda ketamin kullanımından kaçınmak kanıta dayalı değildir. Özellikle çoklu travma ve kardiyovasküler değişkenlik gösteren hastalarda ketaminin nörolojik iyileşmeyi geliştirdiği düşünülmektedir. Tüm bunların ışığında, beyin hasarı olan hastalarda sedatif ajan olarak ketamin, tercih edilebilecek bir seçenek olarak görünmektedir.
Ne yazık ki yine alışılmış bir kalıp ile noktalamak uygun olacak; bu konu ile ilgili daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır…
Dr Kerem DOST BİLMEZ
Dr Özlem GÜNEYSEL
Kaynaklar:
- Filanovsky Y, Miller P, Kao J. Myth: ketamine should not be used as an induction agent for intubation in patients with head injury. CJEM. 2010 Mar;12(2):154-7.
- Sehdev RS, Symmons DAD, Kindl K. Ketamine for rapid sequence induction in patients with head injury in the emergency department. Emerg Med Australasia 2006; 18: 37-44
- Himmelseher S, Duriex ME. Revising a dogma: ketamine for patients with neurological injury? Anesth Analg 2005; 101: 524-34
- Tintinalli J, Kelen GD, Stapczynski JS. Emergency Medicine. New York (NY): McGraw-Hill; 2010.