Minör Aciller serisi, acil tıp eğitimi sırasında sıkça değinilmeyen önemli başlıkları sizlere sıralayacak. Dr. Sonay Ezgi Yıldırım’ın yazdığı ve editörlüğünü Dr. Nurettin Özgür Doğan’ın yaptığı bu seride, minör aciller güncel literatür eşliğinde sizlere sunulacak. İyi okumalar..

Giriş

• Ağızdaki zengin vasküler yapılar nedeniyle dramatik kanamalarla başvuru
• Yüze künt travmada dudak, frenulum, ağız mukozası, diş eti ve dilde sekonder laserasyonlar olabilir
• Aktif kanama, minör laserasyonla başvuran hastada genellikle kendiliğinden sonlanır

Fizik Muayene

• Tetanoz profilaksisi
• İlişkili yaralanmalar; sallanan diş, mandibula / yüzdeki yapılar kontrol edilmeli (kayıp diş parçaları aranmalı)
• Yanak içine yerleştirilen temiz gazlı beze sarılı buz şişme, kanama ve rahatsızlık hissini azaltır
• Diş kırığı veya avülsiyonu varsa, eldivenli parmakla yaralar diş parçası kalıntıları açısından ayrıntılı muayene edilmeli
• Derin yaralarda veya yabancı cisim şüphesi olan durumlarda dışlama/doğrulama için radyografi veya ultrason (6,5- MHz endokaviter prob ile)

Yaklaşım

• Aşağıdaki durumlarda normal salinle irrigasyon sonrası, epinefrin + lidokain kullanılarak anestezi sağlanmalı, 5 yada 6 sutür ile bol olarak birleştirilmeli:
  • Devam eden kanama
  • Yara kenarları çiğneme yüzeylerinin arasında ise
  • Yara kenarları arasında belirgin boşluk (özellikle dil kenarında) varsa
  • Altta yatan kas dokusu kasıldığında belirginleşen flep veya deformite

• Üst dudak için aynı taraf infraorbital sinir, alt dudak için aynı taraf mental sinir bloğu etkin analjezi sağlar
• Dil laserasyonlarının çoğu kendiliğinden iyileşir, dikme kararı iyileşme sonrası öngörülen fonksiyon bozukluğu riskine göre alınır
• Onarım gerektiren durumlar:
  • Dilin kas katmanlarına uzanan veya tamamen kat eden geniş laserasyonlar (boyu 1 cm’den fazla)
  • Dilin lateral kenarındaki derin laserasyonlar
  • Boşluğu olan veya flep içeren laserasyonlar
  • Uygunsuz iyileştiğinde disfonksiyona yol açabilecek laserasyonlar (anterior split dil)

• Onarım gerektirmeyen durumlar:
  • Boyu 1 cm’den küçük
  • Boşluksuz laserasyonlar
  • Klinik olarak minör kabul edilenler

• Plastik cerrahi konsültasyonu gerektiren durumlar:
  • Geniş flepler
  • Vermilion sınırında geniş kayıplar
  • Ağız köşesini içeren kesiler
  • Dudakta %25’ten fazla doku kaybı

• Uyum gösteremeyen çocuklarda sedasyon ve analjezi düşünün
• Dudak dış yüzü laserasyonlarında altta yatan kas dokudaki ayrılmalara emilebilir gömülü sütür atılmalı
• Dudakta ilk önce vermilion kenarını birleştirin, ilk sutür buraya atılmalı
• Dudağın cilde yakın yüzeylerinde ince emilmeyen sutür materyali (ör. 6 nylon veya polipropilen) kullan
• Mukoza veya vermilionda ince emilebilir sütür (ör. 6 Deklon yada Vikril) uygun

Yönlendirme

• Küçük laserasyon (<2 cm) veya küçük boşluklarda, bilgilendirme ve yara bakımı yeterlidir
• Yaranın rahatsızlık verebileceği ve 48 saat içinde püy ile kaplanacağı hakkında bilgilendirin
• Yara birkaç gün boyunca yemeklerden sonra ve her 1-2 saatte bir ılık su yada yarı-güçte hidrojen peroksid ile yıkanmalı
• Günde 4 kez %0.12 klorheksidin ile 30 saniye gargara yapılabilir
• Mukoza / dudağın derin laserasyonları veya ağız içinde, derin doku enfeksiyonlarını önlemek için proflaktik penisilin (penisilin V, 500 mg 3×1, 3-4 gün)
• Penisilin alerjisi varsa eritromisin veya azitromisin
• Ağrı için parasetamol veya ibuprofen
• Yarayı tekrar değerlendirmek için 48 saat sonra kontrol
• Onarımdan sonraki ilk 4 saat boyunca yalnızca soğuk sıvılar ve yumuşak gıdalar tüketilmeli

Püf Noktalar

• Üst dudak frenulumundaki basit avülsiyon veya laserasyonlar onarılmalı
• Dil, diş eti, veya ağız mukozasında emilebilir dikiş materyali kullanılmalı:
  • Emilmeyen sutürün avantajı yok
  • Küçük çocukta dikiş alınması zor

• Ailesel şiddet ve çocuk istismarını göz önünde bulundurun
• Vermilion kenarının uygunsuz onarımı; basamaklanma veya büzülmeye yol açar, düzeltilmesi zor deformitelere neden olur
• Dil ve ağız mukozası komplike enfeksiyonlar ve takip eden doku nekrozu için düşük riskli

Kaynaklar

1. www.lacerationrepair.com
2. Minor Emergencies, 3th Ed.; Buttarovoli P, Leffler SM