Değerli acilci.net okuyucuları bir yazımızda daha merhabalar

Daha önce de acil tıp konularının dışına çıkıp farklı yazılar paylaştık. Bu yazılarımıza yeni bir yazı daha ekleme ihtiyacı hissettim. Akademisyen hayatına tam atılamamış olsamda var olduğunu hissettiğim bir konuyla karşınızdayım: Akademik Zorbalık….

İş hayatımızdaki zorbalık ve mobbing, onlarca yıldır sistematik bir çalışma ve endişe konusu olmuştur. Bu yazımda akademideki değişim arzumuzdan ilham alarak tıpta akademik zorbalık olgusunu, olayları kolaylaştıran faktörleri ve ortadan kaldırılması için gereken çabaları dile getirmeyi düşünüyorum.

Çözüme katkı olabilecek dileklerimle istifadeli okumalar dilerim.

Akademik Zorbalığın Doğası ve Yaygınlığı

Akademik zorbalık, kişinin akademik üstünün sürekli ve aşamalı olarak düşmanca davranış ve kötü muamele sergilemesi olarak tanımlanmaktadır^​1​. Bu, yetki istismarı olacağı gibi kariyer ilerlemesini ve büyümesini engellemek için manipülatif eylemler yoluyla astları hedef aldığı bir suistimal biçimi olarak görülebilir^​2​. Zorbalık davranışları, genellikle isim takmayı, suçlamayı, toplum içinde utandırmayı, işe müdahaleyi, sessiz muameleyi içeren geniş bir sözlü ve sözsüz eylemler kapsamını kapsar ^​3​ . Fikri mülkiyet ve yazarlık haklarının ihlali gibi eylemler akademik zorbalık olarak değerlendirilebilir^​4​. Ayrıca, akademik ortamda öne çıkan bir endişe de, tek bir öğretim üyesinin görüşünün kişinin kariyeri ve itibarı üzerinde derin bir etkiye sahip olabilmesidir. Bu nedenle, daha genç bireyler ve akademik kariyerinin başında olanlar özellikle savunmasızdır ^​5​.

Akademi, köklü hiyerarşi ve özel sistemi nedeniyle zorbalık riski yüksek bir alandır. Akademik bilimsel kurumlardaki lisansüstü öğrenciler ve doktora sonrası öğrenciler ( n = 2006) üzerinde yapılan küresel bir ankette  , yanıt verenlerin %84’ü akademik zorbalığa maruz kaldıklarını, %59’u tanık olduklarını ve %49’u istismarcı denetimin hem mağduru hem de tanığı olduklarını bildirmişlerdir^​1​. Amerika Birleşik Devletleri’nde akademik tıp alanındaki kadın doktorlar( n  = 354) arasında yapılan bir başka anket, %85,3’ünün kariyerlerinde kötü muameleye maruz kaldığını, %92,5’inin erkeklerden ve %64,7’sinin kadınlardan zorbalığa maruz kaldığını ortaya çıkardı. Dikkat çekici bir şekilde, %61,5’i zorbaların doğrudan bir üst kıdemlisi olduğunu bildirmişlerdi^​2​.

Akademik zorbalığa maruz kalmanın veya buna tanık olmanın olumsuz kişisel ve psikolojik etkileri oldukça geniştir;kaygı, depresyon, duygusal tükenme ve tükenmişlik belirtileri özellikle yaygındır. Zorbalık aynı zamanda davranışları ve ilişkileri de olumsuz etkileyebilir. Örnekler arasında çalışma alanında olumsuz karşılık alınması, motivasyonun azalması, aile alanına müdahalesi, önlenebilir tıbbi hatalar ve doktorun yanlış akademik uygulamaları ve/veya eğitimi terk etmesi sayılabilir ^​6​. Dahası, akademik organizasyon düzeyinde, zorbalık kültürleri sıkıntılı bir çalışma ortamına neden olur; bu da işe alım, bilimsel dürüstlük, eğitim kalitesi ve bilgi aktarımı ve akademik araştırma ortamının itibarını olumsuz yönde etkileyebilir^​7​. Bu etkiler, bir bütün olarak akademinin anlamını ve canlılığını tehdit eden zorbalığın çok yönlü olumsuz etkisini vurgulamaktadır.

Akademik Zorbalığın Örgütsel ve Sosyal Nedenleri

Akademik zorbalık olayları, akademik çalışma ortamının politik, ekonomik ve sosyal özellikleri tarafından kolaylaştırılmaktadır ^​7​. Akademik kurumların aşırı iş yükü, eğitim desteği veya ilgi eksikliği ve kurumsal karar alma süreçlerine katılım konusunda minimum fırsatlara sahip olduğu biliniyor.

Hatta bazı otoriteler akademik kariyer deneyimini, yalnızca en dirençli olanın direnebildiği ve başarıya ulaşabildiği, en uygun olanın hayatta kalması olarak tanımlamaktadır.^​8​

Akademik dünyanın rekabetçi doğası zorbalığın bir başka güçlü motivasyon kaynağıdır. Bilim adamları ve klinisyen araştırmacılar, akademik terfi için bilimsel güvenilirliklerini artırmak amacıyla sıklıkla sıralama için rekabet ederler. H-indeksi gibi akademik ölçümler, kişinin araştırmasının kümülatif etkisini ve ilgi düzeyini ölçmek için geliştirilmiştir. Bununla birlikte, bu ölçümler yanıltıcı olabilir ve araştırmacıları odaklanmış, kaliteli ve anlamlı çalışmalar üretmek yerine dağınık araştırmalardan daha yüksek çıktılar üretmeye motive edebileceğinden başarı ile ilişkilendirilebilir ^​9​. Ayrıca akademik rekabet kültürü, haksız yazarlık hakları üstlenme veya fikri mülkiyet hırsızlığı gibi zorbalık davranışlarını teşvik edebilir.

Çizim: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Academic_bullying.jpg

Akademi dünyası istismarcı davranışların azaltılmasında hayati bir rol oynayabilirken, çoğu çalışma alanında taciz ve zorbalığı çevreleyen mevcut kurumsal politikaları uygulayacak kaynaklardan yoksundur ^​10​.

Sonuç olarak bu kurumlar, en mantıklı tercihin zorbalığı tolere etmek ve daha fazla dayanıklılık geliştirmek olacağı yönündeki zihniyeti dolaylı olarak destekleyebilirler.

Bu suiistimal döngüsünde kurumlar, baş araştırmacıları daha fazla yayın yazmaya, daha fazla fon sağlamaya ve daha fazla ödül almaya cezalandırıcı bir şekilde motive ediyor. Bu baskı daha sonra liderlerden astlara aktarılıyor ve onları savunmasız, teslimiyetçi bir durumda bırakıyor. Bu döngünün ürünü yalnızca bir akademik çalışma şekli değil, aynı zamanda sistematik bir psikososyal baskı tuzağıdır .

Akademi Zorbalıkla Mücadele

Araştırmacılar, akademik zorbalığı hedef alan mevcut politikaların son 30 yılda somut bir etkisinin olmadığını öne sürüyorlar^​4​. Mevcut en iyi kanıtlara dayanarak, akademik zorbalıkla mücadelede temel olarak aşağıdaki kavramları öneriliyor;(Şekil-1)

• Bilgi aktarımı ve farkındalık,
• Raporlama ve hesap verebilirlik sistemlerinin geliştirilmesi
• Olumlu mentorluk

Şekil 1: Akademik dünyada toksisitelerle mücadeleye yönelik girişimler.

Akademik zorbalığa karşı ilk adım kurumsal düzeyde eğitim ve farkındalıktır. Ayrıca akademik camia zorbalık olaylarına yönelik uygun raporlama ve hesap verebilirlik protokollerini uygulamalıdır. Raporlama sistemleri açık, erişilebilir olmalı ve suçlamayla ilgili endişelerden mümkün olduğunca uzak olmalıdır^​11​.

Düzenleyiciler, daha üst düzeyde, akademik kurumların, çalışanlarının insan ve çalışma haklarını koruma konusundaki yasal yükümlülüklerine uymalarını da sağlamalıdır^​12​. Akademisyen şikayetlerini ve zorbalık olaylarını özetleyen bildirimlerin sunulması gibi hesap verebilirlik tedbirlerinin yanı sıra bu olayların ele alınması ve azaltılmasına yönelik serbest alanda kendini rahat hissetmeliler.

Son olarak, daha saygılı ve güvenli bir akademik ortamın teşvik edilmesine yardımcı olmak için mentorluk programları geliştirilmelidir. Sağlıklı mentorluk ilişkileri, akademik tıpta üretken kariyerler yaratmak için gereklidir ^​13​. Sağlıklı mentorluk ilişkilerindeki temel nitelikler muhatap bulma, karşılıklı saygı, açık bağlılık beklentileri, kişisel uyumluluk ve paylaşılan öncelikler ve hedeflerdir^​14​. Kurumlar, akademik üstler ve akademisyenler arasında bir mutabakat zaptı uygulayarak bunu kolaylaştırmaya yardımcı olabilir. Bu anlaşma, mentor ve akademisyenlerin rollerini ve sorumluluklarını baştan itibaren ana hatlarıyla belirtir, bir şeffaflık düzeyi yaratır ve başarılı bir çalışma ilişkisi olasılığını artırır.

Sonuç

Akademik zorbalık, yapısal olarak ele alınması gereken, uzun süredir devam eden yapısal bir sorundur. Zorbalıkla mücadele çabaları, olayların belirlenmesine ve değişime yol açan zorbalık karşıtı uygulamalara odaklanmalıdır. Ayrıca akademik kurumlar ve liderler, ayrıcalıkların tanınmasını, kötüye kullanılmamasını ve genç bireylerin güvende olmasını ve korunmasını sağlamak için akademi içindeki güç dinamiklerine karşı proaktif ve duyarlı olmalıdır. Akademide daha kapsayıcı bir gelecek, akademik üstlerin akademisyenlerle işbirliğini çevreleyen eylem ve zihniyetine bağlıdır.

Bu yazıda akademik üstlerime yazacağım son önerim Amerikalı yazar Toni Morrison’un bir zamanlar belirttiği gibi:

“Eğer bir miktar gücünüz varsa, o zaman işiniz başka birini güçlendirmektir.”

Kaynaklar