Takım Nedir?

Jon R. Katzenbach ve Douglas K. Smith’ın ‘Takımların Öğretisi’ adlı kitabında “ Takım, ortak bir amaç doğrultusunda hedefe yönelik çalışan, sorumluluğu paylaşan ve bütünleyici yeteneklere sahip insanlar topluluğudur.” tanımı yapılmıştır.

Travma Takımı Nedir ?

Travma bakımı bir takım işidir. Travma takımlarının amacı da travma yönetimini en iyi şekilde yaparak morbidite ve mortaliteyi en aza indirmektir.

Başta ABD olmak üzere İngiltere ve Avustralya’daki travma merkezlerinde kurulan travma takımları bu amaçla kurulan, liderliklerini acil tıpçılar yada travma cerrahlarının yaptığı ve travma triyajına göre 5 ile 14 kişi arasında değişen dinamik gruplardır.

Pek çok travma merkezi, travma takımlarının oluşturulmasında ‘American College of Surgeons Committee on Trauma’ ve ‘American College of Emergency Physicians Trauma Commitee’ tarafından geliştirilen kılavuzları takip etmektedir.

Travma Triyajı Nasıl Yapılır?

Hastalar anatomik, fizyolojik ve yaralanma mekanizması’na göre ve travma ciddiyetine göre akılda kalabilecek bir şekilde kodlanarak sınıflandırılır. (mavi, sarı, beyaz kod.. ya da Level A, B, C  yada Level 1, 2, 3  travma vs.)

Travma triyajlarının parametreleri nelerdir ve triyajlara göre takımlar nasıl oluşturulmalıdır?

Level 1, Level A ya da Mavi Kod Travma Triyajı Parametreleri

• Havayolu ve solunum acilleri
• Sistolik kan basıncı < 90 mmHg yada şok semptom ve bulguları
• GKS <8
• Paralizi
• Baş, boyun yada gövdenin penetran yaralanmaları
• Gövde yada pelvisin künt yaralanmaları
• Majör amputasyonlar

Level 1 Travma Takımı Üyeleri

• Acil Tıp Uzmanı
• Travma Cerrahisi Uzmanı
• Travma Cerrahisi Yandal Asistanı
• Kıdemli Acil Tıp yada Cerrahi Asistanı
• Travma Yoğun Bakım (Anestezi) Uzmanı
• Travma Hemşiresi
• Solunum Terapisti ( Anestezi Teknikeri)
• X-Ray ( Radyoloji ) Teknisyeni
• Acil Tıp Teknisyeni
• Sosyal Hizmetler Personeli

Level 1 travma kodu hastane öncesi tespit edilen hayatı tehdit eden havayolu, solunum ya da dolaşım problemi olan hastaları temsil eder.

Level 1 travma kodu verildiği zaman tüm travma ekibinin tam kadro ile travma odasında toplanması ve ameliyathane hazırlığına başlaması gerekir.

Travma mekanizması ya da yaralanma anatomisine göre takım üyeleri arasına nöroşirurji, ortopedi, kalp ve damar cerrahisi, göğüs cerrahisi, plastik cerrahi departmanlarından da doktorlar dahil edilmelidir.

DİPNOT: Yararlandığım kılavuzlar ve kaynakların tamamı Amerikan kökenli. Ülkemizde travma cerrahisi yan dal uzmanlığı bulunmadığından, travma takımlarında da travma cerrahlarının üstlendikleri sorumluluklar, günlük pratiğimizde acil tıp uzmanları tarafından üstlenilmektedir.

Level 2, Level B ya da Sarı Kod Travma Triyajı Parametreleri

1. Fizyolojik Değişiklikler
   • 5 dakikadan uzun bilinç kaybı
   • >3 ay gebelik
2. Anatomik Değişiklikler
   • Maksillofasyal travma
   • Pelvik instabilite
   • Belirgin cilt altı hava
   • > 2 uzun kemik deformitesi
   • Fasyaları da içeren major laserasyonlar
3. Yaralanma Mekanizması
   • Baş, boyun ve gövdenin delici alet yaralanması ve stabil vital bulgular
   • Araçtan fırlama
   • > 25 km/h hızla araç çarpması
   • > 40 km/h motorsiklet kazası
   • > 55 km/h araç içi trafik kazası
   • > 6 m yüksekten düşme
   • American Burn Association kriterlerine göre yanık ünitesine yatiş endikasyonu olan yanıklar

Level 2 Travma Takımı Üyeleri

• Acil Tıp Uzmanı
• Acil Tıp Asistanı
• Kıdemli Cerrahi Asistanı
• Travma Yoğun Bakım (Anestezi) Uzmanı
• Travma Hemşireleri (2)
• Solunum Terapisti (Anestezi Teknikeri)
• X-ray (Radyoloji) Teknisyeni

Level 2 seviye travma triyajında, hastalarda ciddi fizyolojik bozukluk yoktur.

Travma mekanizması ya da anatomik bozukluklar nedeniyle gizli yaralanma riski yüksek hastalardır.

Hızlı bir değerlendirme sonucu bu hastaların triyajı takım lideri tarafından Level A’ya yükseltilebilir.

Beyaz Kod Travma

Hastaneye ulaşmadan önce CPR başlanmış ve yanıt alınamamış hastalar ve travma nedeni ;

• Künt travmalar
• Başın ateşli silah yaralanması
• Travmatik asfiksi
• Yanıklar
• Elektrik ya da yıldırım çarpması

Beyaz Kod Travma Takımı Üyeleri

• Acil Tıp Uzmanı
• Acil Tıp Asistanı ya da Kıdemli Cerrahi Asistanı
• Travma Hemşiresi
• Solunum Terapisti (Anestezi Teknikeri)
• Sosyal Hizmetler Personeli
• Acil Servis Kayıt Personeli

Beyaz kod takımı bir resusitasyon takımıdır. Hastalarda spontan geri dönüş sağlandıktan sonra yaralanma fizyolojisi ve anatomisine göre gerekli uzmanlar takıma dahil edilmelidir.

Triyaj kodları parametreleri arasında – özellikle de level 1 ve 2 için – kesin çizgilerle ayrım yapmak zordur. Hastalar henüz travma merkezine ulaşmadan sistem aktivasyonu sağlamak için yerel duruma göre değişkenlik gösterebilen bir takım parametreler kabul edilmiştir. Fakat kesin kod takım lideri tarafından belirlenir ve yönetim ona göre şekil alır.

Takımda havayolu yönetimini kim yapmalıdır?

Havayolu yönetimi akut stabilizasyonun en önemli basamağıdır ve acilciler, cerrahlar ve anestezistlerde farklı yaklaşımlar mevcuttur.

Lokal protokoller çeşitlilik göstermesine rağmen bu konuda acilcilerin yaklaşımı;

1. Acilciler halihazırda travma odasında bulunan takım elemanı
2. Travma hastasının genel değerlendirmesinde deneyimli
3. RSI ve alternatif havayolu uygulamalarında yetenekli

olmalarından dolayı en geçerli yaklaşım olabilir.

Travma yönetiminde önceden oluşturulmuş protokollerin avantajları nelerdir?

İlk olarak 1971’de ATLS’in protokol bazlı travma yaklaşımı oluşturulmuş ve sonrasında diğer hastalıklar için de protokol yaklaşımları tasarlanmıştır.

Kritik hastalar ve ciddi travma hastalarında önceden oluşturulmuş protokollerle yapılan yaklaşımların daha iyi sonuçlandığını gösteren kanıtlar mevcuttur.

Protokol bazlı yaklaşımlarla takım üyelerinin görevleri önceden belirlenmiş ve net olması,

• Hasta bakımında hızı maksimize eder ve efektivite sağlar.
• Çeşitliliği azaltarak öngörüyü artırır.
• Kanıta dayalı tıp yaklaşımına katkıda bulunur.
• Hasta bakımını ve sonuçları iyileştirir.

Sonuç olarak..

• Her klinik kendi lokal travma yönetimi algoritmini ve görev tanımlamalarını oluşturmalıdır.
• Takım yapılandırılması acil tıp ve travma ile ilgilenen diğer departmanlar için önemli bir hedef olmalıdır.
• Acil tıp ve diğer departmanlar arası iletişim liderlerin davranışları ile şekilleneceğinden takım liderinin iletişimi ve iş çözebilme yeteneği güçlü olmalıdır.
• Travma odasının çok kalabalık olması hasta yönetiminde handikaplara yol açabilir. En az kişi ile en efektif bakım sağlanmaya çalışılmalıdır.
• Travmanın sıralı yönetimi daha güvenli ve ucuz olacaktır.
• Klinik algoritmler, travma bakımını standardize ederek tanısal yada terapötik hataları önler.

Editör: Dr. Nurettin Özgür DOĞAN

Kaynaklar

1. Trauma Team Response: Management and Leadership Thom A. Mayer MD – Trauma Management, An Emergency Medicine Approach 1e.
2. Trauma Team Structure and Organization Paul T. Engels , J. Damian Paton-Gay, Homer C. Tien, Trauma Team Dynamics 1e.
3. Brown Universtiy Trauma Surgery Department – Trauma Handbook.
4. Centers for Disease Control Panel on Trauma Care Systems: Trauma care systems. In The Third National Injury Conference: setting the national agenda for injury control in the 1990’s, Atlanta, 1991, US Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control.