Vajinal Kanama Acil servis Yönetimi

Kanama ciddiyeti hastanın yaşına, gebelik durumuna, kanamanın kroniklik durumuna yandaş hastalıklara ve kullandığı ilaçlara bağlıdır. Ortalama menarş yaşı 12.5 olarak kabul edilir ve 4 gün sürer. Menstruasyon periyodu 7 günden uzun sürüyorsa bu anormal bir durumdur. Menstrüasyon başı ortalama kan kaybı 35 ml’dir ve 80 ml den fazlası anormal kabul edilir. Bu da lekelenme çapının 2.5 cm den büyük olması şeklinde kabaca öngörülebilir. Hastadan anamnez alırken hasta mahremiyetine özen gösterilmesi gerektiğini mümkünse izole ortamda, aile ve arkadaşlardan uzakta bir yerde alınması gerektiğini de hatırlatmak isterim.

İlk değerlendirme ve Anamnez

Vajinal kanama hastasına yaklaşımında akla getirilmesi gereken en önemli 3 basamak şunlardır:

• Hasta hemodinamik olarak stabil mi?
• Hasta gebe mi? 20 hafta altı mı üstü mü?
• Gebe değilse bu yaşa göre en önemli tanı nedir?

Vajinal kanama miktarını ve ciddiyetini belirlemek için şu sorular sorulabilir:

• En yoğun günlerde hangi sıklıkla ped değiştiriyorsunuz?
• Bir periyotta kaç ped kullanıyorsunuz?
• Gece boyunca ped değiştirme ihtiyacınız oluyor mu?
• Gelen pıhtının büyüklüğü ne kadar?
• Size anemik olduğunuz hiç söylendi mi?

Normal bir siklusta, ped değişimine en az 3 saatte bir ihtiyaç duyulur. Siklüs başına 21 pedden az kullanım beklenir ve nadiren gece değişim ihtiyacı olur. Mens kanamasının anemiye neden olması beklenmez.

Premenapozal vajinal kanama hastaları için son adet tarihi ve periyot sıklığında değişim sorgulanmalıdır. Hastanın kullandığı ilaçlar alıyorsa hormon tedavisi not edilmelidir. Gebelik durumu var ise önceki gebelikleri, düşük ya da küretaj öyküsü, kontrasepsiyon durumu öğrenilmelidir. Her türlü hastada suiistimal durumu akıldan çıkarılmamalıdır.

Fizik muayene

Vajinal kanama hastasında ana yönlendirici hemodinamik instabilitenin olup olmadığıdır. Ciddi devam eden kanama varlığı kontrol edilmeli, ortostatik tansiyon mutlaka bakılmalıdır. Halsizlik, baş dönmesi, senkop ön bulgular olabilir. Genç kadınlarda vitaller normale yakın olabileceğinden seri vital ölçümleri yapılmalıdır.

Soluk deri ve konjüktiva aneminin, mukozal hemoraji, ekimoz, purpura veya peteşi travma veya koagülopatinin bulguları olabilir. Batın muayenesinde kitle hissi, periton irritasyon bulgularına dikkat edilmelidir.

Laboratuvar

Vajinal kanama hastasında istenecek tetkiklerden β hCG,  tam kan sayımı, kan grubu tayini ve PTZ INR olmazsa olmazlar arasında yer alır. Hastanın kliniğine göre endikasyon dahilinde TİT, idrar kültürü, karaciğer fonksiyon testleri ve troid fonksiyon testleri istenebilir.

Ayırıcı tanı

• Gebelikle ilgili kanamalar
• Yapısal problemler
  • AVM
  • Polip
  • Myom
  • Endometriozis
  • Hiperplazi
• Polikistik over sendromu
• Koagülopatiler (von Willebrand hastalığı)
• Intrauterin veya oral kontraseptifler
• İlaçlar (antiepileptikler, antipsikotikler)
• Endometrit (gonore, klamidya)

Unstabil hasta ve Tedavi

Tabi ki herşeyin başı ABC, açılacak iki geniş damar yolu (14 – 16 gauge) ve hemen transfüzyon(1:1:1) hazırlığı yapılmalıdır. Eğer gebelik >20 hafta ise hasta sol dekübit pozisyona getirilmelidir. Uterin kanamalar foley sonda ile tampon yapılarak durdurulmaya çalışılabilir. Hızlıca K. Doğum konsültasyonu gereklidir. Kanama durana kadar yüksek doz östrojen, 25 mg IV, 6 saatte bir verilebilir.

Hastanın takibi ayaktan yapılacaksa tromboksan 1.3 g, 3×1 mensin ilk 3–5 günü şeklinde reçete edilebilir. Yine ayaktan hastalar için ibuprofen 200-400 mg 3-4×1 PO 5 gün ya da naproksen 500mg ilk doz sonrası 250 mg 3-4×1 PO 5 gün önerilebilir.

Özet

• Gebeliği dışla
• Hemodinamiye bak
  • Stabil
    • Anemi yok, USG için poliklinik
    • Polikliniğe gelemeyecekse acilde yap
  • Anstabil
    • Aktif resüsitasyon, anemi ve koagülopatiyi dışla
    • Gerekli ise transfüzyon
    • K. Doğum konsültasyonu
    • USG
    • Devam ediyorsa hospitalizasyon

Farklı kaynaklardan derlediğim bilgileri sizlerle paylaştım¹²³⁴. Umarım faydalı olmuştur.