Geçtiğimiz yıl (2012) acil servisimize 120 omuz dislokasyonu başvurmuş. Neredeyse 3 günde 1 gelen bir yaralanma… Eminim bazı acil servislerimize günde 5-10 tane geliyordur. Fizik muayene ne yazık ki tüm hastalarda dislokasyonla birlikte fraktürü saptamada yetersiz kalabiliyor ki, genel olarak da bu hastaların çoğunda da zaten görüntüle yöntemi kullanılıyor. Fakat nontravmatik, tekrarlayan omuz dislokasyonlarında grafilerin gerekli olmadığına dair bir öneri olduğunu da okıuyoruz ve biliyoruz. O zaman her hastaya omuz radyografisi çekmek gerçekten gerekmeyebilir, hele bir de hastalarda fraktür olup olmayacağını önceden öngörebilirsek belki bu noktada içimiz daha rahat hareket edebiliriz. Aslında oldukça sık karşılaşılan bu durum için kanıta dayalı bilgiler neler diyor… Şimdi size bunları özetlemeye çalışayım.
Soru: Omuz dislokasyonu olan bir hastada fraktür olup olmadığını önceden tahmin edebilirmiyim?
Böyle bir soru gerekli mi değil mi o da tartışılabilir, özellikle zaten her omuz dislokasyonuna x-ray istiyorsak, bunu önceden tahmin edip etmemek pek de önemli gibi olmayabilir, ama yukarıda bahsettiğimiz gibi eğer güncel öneriler doğrultusunda nontravmatik, tekrarlayan olgulara x-ray çekmeme gibi bir yöntem uygulayacaksak, o zaman bu soru biraz anlamlı hale geliyor sanırım.
Konuyla ilgili bulduğum 2 makalenin özeti şu şekilde. 334 hastanın retrospektif incelendiği 2004’te yapılan araştırmada 1) 40 yaş ve üzerinde olmak , 2) İlk omuz dislokasyonu , 3) mekanizma (kavga/darb edilmek, motorlu taşıt kazası, merdivenden düşmek) bulguları önemli fark yaratan risk faktörleri olarak saptanmış. 3 faktörden her birinin duyarlılığı %97.7, negatif tahmin edici değeri %96.6, seçiciliği %22.9.
Aynı araştırmacıların bu kez 2009 yayınladığı ve prospektif olarak 222 hastayı inceledikleri makalede ise yaş, mekanizma, önceki dislokasyon, humeral ekimoz bulguları sonuç değerlendirmesine alınmış. Burada da 4 faktörün ulaştığı duyarlılık %100, negatif tahmin edici değer % 99.2, seçicilik %34.2 saptanmış.
- 40 yaş altındaki hastalarda yukarıdaki makalede belirtilmiş olan mekanizmalar varsa klinik olarak önemli fraktür-dislokasyon görülmüş
- 40 yaşın üzerindeki hastalarda ise humeral ekimozları varsa veya ilk dislokasyonlarıysa fraktür açısından riskli bulunmuş
- Bu çalışmada ayrıca bu kriterler kullanılarak redüksiyon öncesi %27.9, sonrası ise %81.9 oranında x-ray istenmesinin azaltılabileceği öngörülmüş.
Referanslar
- Emond M. Le Sage N. Lavoie A. Rochette L. Clinical factors predicting fractures associated with an anterior shoulder dislocation. Academic Emergency Medicine. 11(8):853-8, 2004 Aug.
- Emond M. Le Sage N. Lavoie A. Moore L. Refinement of the Quebek decision rule for radiography in shoulder dislocation. CJEM. 2009 11(1):36-43.