No account yet? Register
Dr. Ian Stiell’in izniyle aslına sadık kalarak Türkçe’ye çevrilerek yayınlanmıştır.1
A. Değerlendirme ve risk sınıflandırması
- Hızlı ventriküler yanıtlı AF/AFL, primer bir aritmi mi yoksa başka tıbbi nedenlere sekonder mi?
- Tıbbi nedenlere sekonder kalp hızı hızlanması (genellikle önceden var olan/kalıcı AF’si olan hastalarda), örneğin sepsis, kanama, PTE, KY, AKS, vb.:
- Altta yatan nedenleri agresif bir şekilde araştırın ve tedavi edin
- Kardiyoversiyon zararlı olabilir
- Agresif hız kontrolünden kaçının
- Primer aritmi, örneğin ani başlangıçlı AF/AFL
- Tıbbi nedenlere sekonder kalp hızı hızlanması (genellikle önceden var olan/kalıcı AF’si olan hastalarda), örneğin sepsis, kanama, PTE, KY, AKS, vb.:
İPUCU: Tıbbi bir sebebe sekonder kalp hızı hızlanması düşündüren durumlar:
- Ani başlangıçlı değil, çarpıntı yok
- Bilinen kalıcı AF hastası, OAK kullanıyor, eski EKG’sinde AF var
- Acil serviste KV özgeçmişi yok
- Kalp hızı < 150 vuru/dk
- Ateş, dispne, ağrı
- Hasta anstabil mi?
- Akut primer AF/AFL’ye bağlı instabilite, hızlı ventriküler yanıtlı preeksitasyon (WPW) ile AF’nin beraber olduğu durum dışında yaygın değildir:
- Hipotansiyon: SKB < 90 mmHg veya şok belirtileri (örn., mental durum değişikliği)
- Kardiyak iskemi: tedaviye rağmen devam eden şiddetli göğüs ağrısı veya EKG’de belirgin ST depresyonu (> 2 mm)
- Pulmoner ödem: belirgin dispne, raller ve hipoksi
- Anstabil hastayı tedavi edin:
- Başlangıç < 48 saat veya WPW var ise acil elektriksel KV
- Başlangıç > 48 saat ise önce hız kontrolünü deneyin
- Akut primer AF/AFL’ye bağlı instabilite, hızlı ventriküler yanıtlı preeksitasyon (WPW) ile AF’nin beraber olduğu durum dışında yaygın değildir:
- Bu primer AF/AFL hastasında KV yapmak güvenli mi?
- Güvenli ise, genellikle ritim kontrolü hız kontrolüne tercih edilir:
- Yaşam kalitesi, daha kısa kalış süresi, daha az hastane kaynağı
- Aşağıdaki durumlarda KV yapmak güvenlidir:
- Hasta en az 3 hafta süreyle yeterince antikoagüle edilmiş ise, VEYA
- Hasta 3 haftadan uzun süredir yeterince antikoagüle edilmemiş, inme veya GİA öyküsü yok, kalp kapak hastalığı yok VE:
- Başlangıç < 12 saat, VEYA
- Başlangıç 12—48 saat, VE CHADS-65 kriterlerinden en fazla 1’i var (Yaş ≥ 65, DM, HT, KY), VEYA
- TEE’de trombüs yok
- Hastada yakın zamanda sık sık çarpıntı öyküsü varsa KV’yi ertelemeyi düşünün
- Hasta ve doktor tercih ederse hız kontrolü yapılması da kabul edilebilir bir seçenektir. Örneğin, hafif artmış kalp hızı olan minimal semptomatik yaşlı hastalar
- Güvenli ise, genellikle ritim kontrolü hız kontrolüne tercih edilir:
İPUCU: Hastanın 3 haftadır yeterince antikoagüle edildiğini nasıl anlayabiliriz?
- Hekimin öngörüsü
- DOAK kullanıyor olması – kesin kullandığı konfirme edilmeli, yazılmış olması yeterli değil
- Varfarin kullanıyorsa
- Şu anda INR > 2
- Yakın zamandaki INR değerleri > 2
- Yakın zamanda ilaç dozu değiştirilmemiş
B. Hız ve ritim kontrolü
- KV’nin güvenli olmadığı hastalarda hız kontrolü
- Kalsiyum kanal blokörleri ve beta blokerler ilk seçenekler olarak kabul edilir:
- Hasta zaten oral kalsiyum kanal veya beta bloker alıyorsa, önce aynı ilaç grubunu seçin
- Yeterli hız kontrolünü sağlamakta güçlük çekiyorsanız, ya diğer birinci basamak ajanı ya IV digoksini ya da kardiyoloji konsültasyonu istemeyi düşünün.
- Kalsiyum kanal blokörü:
- Akut KY veya bilinen LV işlev bozukluğu varsa kaçının (POCUS yardımcı olabilir)
- Diltiazem 0,25 mg/kg IV 10 dakikada; 15-20 dk’da bir 0,35 mg/kg’dan 3 doza kadar tekrarlayın
- IV ilaç ile etkili hız kontrolü sağlandıktan sonraki 30 dakika içinde Diltiazem 30-60 mg PO başlayın
- Diltiazem 30-60 mg günde 4 kez veya Uzatılmış Salınımlı formdan 120-240 mg günde tek doz ile taburcu edin
- Beta bloker:
- Metoprolol 2,5–5 mg IV 2 dakikada, 15-20 dk’da bir 3 doza kadar tekrarlayın
- IV ilaç ile etkili hız kontrolü sağlandıktan sonraki 30 dakika içinde Metoprolol PO 25-50 mg başlayın
- Metoprolol 25–50 mg günde ile kez ile taburcu edin
- Digoksin, yavaş başlangıçlı bir ajan olduğundan ikinci sıra tedavisidir:
- Digoksin 0,25-0,5 mg yükleme dozu, ardından 24 saatte maks. 1,5 mg olacak şekilde 4-6 saatte bir 0,25 mg IV; böbrek yetmezliğinde dikkat
- HT veya akut KY var ise birinci basamak tedavileri vermeyi düşünün
- Kalp hızı hedefi: istirahatte < 100 vuru/dk, yürütüşte < 110 vuru/dk
- Kalsiyum kanal blokörleri ve beta blokerler ilk seçenekler olarak kabul edilir:
- Ritim kontrolü
- Hem farmakolojik hem de elektriksel kardiyoversiyon eşit derecede kabul edilebilir tedavilerdir. Hasta ve doktor tercihine göre karar verilir.
- Önceki ataklarda ne yapıldığını değerlendirin; biri çalışmıyorsa diğer seçeneği kullanın
- Hız kontrol ajanlarıyla önden tedavi verilmesi önerilmez – etkisizdir ve tedaviyi geciktirir
- Farmakolojik KV:
- Prokainamid IV—500 ml NS içinde 15 mg/kg 60 dakika boyunca, maksimum 1500 mg
- SKB < 100 mm Hg veya QTc > 500 ms ise kaçının
- Kan basıncı düşerse veya QRS gözle görülür şekilde uzarsa infüzyona ara verin (örn., > %30)
- KV’dan sonra QTc’yi kontrol edin
- Amiodaron IV önerilmez—yavaş, düşük etkinlik
- Daha az kullanılan seçenekler şunlardır: vernakalant IV, ibutilide IV, propafenon PO ve flekainide PO
- Prokainamid IV—500 ml NS içinde 15 mg/kg 60 dakika boyunca, maksimum 1500 mg
- Elektriksel KV
- Hazırlık—en az 2 personel (Hemşire, ATT, Paramedik), ideali 2 doktor
- Yerel uygulamaya göre prosedürel sedasyon—örn. Fentanyl, Propofol
- Ped/Kaşık pozisyonu—ön-yan veya ön-arka kabul edilebilir:
- Sternum, meme dokusundan kaçının
- Ped başarısız olursa, kaşıklarla basınç uygulayın, diğer pozisyonu deneyin
- 150–200 J senkronize ile başlayın—düşük enerji seviyesiyle başlamaktan kaçının
- IV prokainamid veya elektriksel KV sonrası ritim döndükten 30 dakika sonra birçok hasta taburcu edilebilir.
- Hem farmakolojik hem de elektriksel kardiyoversiyon eşit derecede kabul edilebilir tedavilerdir. Hasta ve doktor tercihine göre karar verilir.
- Hızlı ventriküler preeksitasyon (WPW)
- Genellikle acil elektriksel KV gereklidir
- Stabil ise prokainamid IV
- AV düğüm bloke edici ajanlar kontrendikedir: digoksin, kalsiyum kanal-, beta blokerler, adenosin, amiodaron
C. İnmenin Önlenmesi
- Kimlere antikoagülasyon yapmak gerekir?
- Taburcu olurken reçete edilen antitrombotik tedavi, uzun süreli inmenin önlenmesi içindir.
- OAK kontrendikasyonları için “McMaster Kontrol Listesi”ne bakın.
- CHADS-65 pozitifse ( Yaş ≥ 65, DM, HT, KY, inme/GİA) taburcu olmadan önce OAK başlayın. Riskler ve faydalar açısından hastaların tercihlerini de karar dahil edin ve beraberce karar verin:
- Varfarin yerine DOAK tercih edin
- Mekanik kapak, orta-şiddetli mitral darlık, şiddetli böbrek yetmezliği (KrKl < 30 ml/dk) varsa varfarin kullanın (DOAK’lar kontrendikedir)
- Stabil KAH var ise, ASA’yı bırakın
- Diğer anti-trombositler kullanılıyorsa veya son 12 ay içinde PKG yapılmış KAH ise, kardiyolojiye danışın
- CHADS-65 negatifse, riskler ve faydaların dikkatli bir şekilde değerlendirilmesinden ve hasta ile ortak bir karar verme sürecinin ardından 4 haftalık bir süre için OAK düşünülebilir; hastanın antikoagülasyonun 4 hafta sonra kesileceğinin farkında olduğundan emin olun.
- CHADS-65 negatif ve stabil koroner, aortik veya periferik vasküler hastalık varsa, hastanın günlük ASA 81 mg almasını sağlayın.
- Halihazırda anti-trombosit ajanları alan hastalar kardiyoloji ile takip edilmelidir.
- TEE kılavuzluğunda KV yapıldıysa, DOAK hemen başlanmalıdır, 4 hafta devam edilir
- Varfarin kullanılacaksa, birkaç gün DMAH vererek geçiş yapın (köprüleme)
- Acil servis tedavisinden önce spontan olarak ritmi dönen hastalara da genellikle CHADS-65 kriterlerine göre OAK reçete edilmelidir.
Güvenli Antikoagülan Reçeteleme için McMaster Kontrol Listesi
Kesin Kontraendikasyonlar
- Zaten OAK kullanıyor
- Şu anda ciddi kanaması var (Gİ/GÜ,intrakranyal, retroperitoneal)
Rölatif Kontraendikasyonlar
- İki antiplatelet ajan kullanıyor (ASA, klopidogrel, tikagrelor, prasugrel)
- Yakın zamanda ciddi kanama (Gİ/GÜ,intrakranyal, retroperitoneal)
- Karaciğer sirozu
- Platelet < 100
- Hemoglobin < 80
DOAK Kontraendikasyonları
- Karbamazepin, fenitoin, antiHIV, antifungal veya antiTBC reçetenmiş olması
- KrKl < 30 ml/dk
- Gebe ya da emziriyor olmak
- DOAK’lar ve varfarin
- Ayrıntılar için Tromboz Kanada Aplikasyonuna bakın; hamilelikte ve emzirme esnasında kaçının
- KrKl < 30 ml/dk ise nefrolojiye danışın
- DOAK, INR ile takip mümkün değil:
- Dabigatran—150 mg günde iki defa; > 80 yaşında veya > 75 yaşında ve kanama riski varsa 110 mg günde iki defa kullanın
- Rivaroksaban—günde 20 mg; KrKl 30–49 ml/dk ise gün 15 mg kullanın
- Apiksaban—5 mg günden iki defa; Aşağıdakilerden ikisi varsa 2.5 mg günde iki defa kullanın: (1) serum kreatinin > 1,5 mg/dl, (2) yaş > 80 yıl veya (3) vücut ağırlığı < 60 kg
- Edoksaban—günde 60 mg; KrKl 30–50 ml/dk veya ağırlık < 60 kg ise günde 30 mg kullanın; önemli ilaç etkileşimleri olabilir
- Varfarin
- Varfarin başlatma: günde 5 mg; (düşkün, zayıf, Asya kökenli ise günde 1-2 mg):
- TEE kılavuzluğunda KV yapılmadığı sürece DMAH ile geçiş yapmaya gerek yok (köprüleme)
- 3 veya 4 doz varfarinden sonra INR kontrolü gerekir. Sonraki varfarin dozları, INR testinin yapıldığı gün hastaya bildirilmelidir.
- Varfarin başlatma: günde 5 mg; (düşkün, zayıf, Asya kökenli ise günde 1-2 mg):
D. Taburculuk ve Takip
- Hastaneye yatış
- Hastalar, aşağıdaki durumlar dışında, komplike olmayan akut AF/AFL nedeniyle nadiren hastaneye yatırılır:
- Yeterli tedaviye rağmen oldukça semptomatik olunması
- Belirgin göğüs ağrısı, troponin artışı ve EKG değişiklikleri olan AKS
- Troponini rutin olarak ölçmeye gerek yok, artan talebe bağlı az miktarda artması zaten beklenir
- Acil servis tedavisi ile iyileşmeyen akut kalp yetmezliği
- Hastalar, aşağıdaki durumlar dışında, komplike olmayan akut AF/AFL nedeniyle nadiren hastaneye yatırılır:
- Takip sorunları
- Hastaya varfarin veya hız kontrol ilaçları başlanmışsa doktor takibini ilk 7 gün içinde yapılmalıdır
- Daha önceden takipte değilse veya yeni ilaçlar reçete edilmişse 4-6 hafta içinde kardiyoloji / dahiliye tarafından kontrolünü önerin
- Yeni ilaçları, atriyal fibrilasyonu ve takibi anlatan broşürü (Tromboz Kanada uygulamasında var) verin;
- Yeni DOAK başlandıysa erkenden renal fonksiyonları kontrol edin
- Acil servisten amiodaron veya propafenon gibi anti-aritmik ajanları başlamayın.
- Sinüs ritmi elde edildiyse, genellikle beta veya kalsiyum kanal blokörü başlamaya gerek yoktur.
Kısaltmalar
AF: Atriyal Fibrilasyon
AFL: Atriyal Flutter
AKS: Akut Koroner Sendrom
AntiTBC: Antitüberküloz ajan
ASA: Asetilsalisilik asit, Aspirin
BB: Beta Blokör
ATT: Acil Tıp Teknisyeni
DM: Diabetes Mellitus
DMAH: Düşük Molekül Ağırlıklı Heparin
DOAK: Direk Oral Antikoagülan
EKG: Elektrokardiyogram
Gİ: Gastrointestinal
GİA: Geçiçi İskemik Atak
GÜ: Genitoüriner
HT: Hipertansiyon
INR: International Normalized Ratio
IV: İntravenöz
KAH: Koroner Arter Hastalığı
KKB: Kalsiyum Kanal Blokörü
KKY: Konjestif Kalp Yetmezliği
KrKl: Kreatinin Klerensi
KV: Kardiyoversiyon
KY: Kalp Yetmezliği
LV: Sol Ventrikül
NS: Normal Salin
OAK: Oral Antikoagülan
SKB: Sistolik Kan Basıncı
PAH: Periferik Arter Hastalığı
PKG: Perkütan Koroner Girişim
PO: Per Oral
PTE: Pulmoner Tromboemboli
POCUS: Hedefe Yönelik Ultrasonografi
QRS: QRS mesafesi
QTc: Düzeltilmiş QT mesafesi
TEE: Transözofageal ekokardiyografi
WPW: Wolf Parkinson White Sendromu
Kaynaklar
- 1.Stiell IG, de Wit K, Scheuermeyer FX, et al. 2021 CAEP Acute Atrial Fibrillation/Flutter Best Practices Checklist. Can J Emerg Med. Published online August 12, 2021. doi:10.1007/s43678-021-00167-y