Güncelleme Tarihi: 23 Mayıs 2022 – Maymun Çiçeği konusunun hızla değişmesi ve gelişmesi sebebiyle bu sayfanın başında bir güncelleme tarihi yer alıyor. Lütfen yazıyı okuduğunuz zaman ile güncelleme tarihi arasındaki farkı değerlendirip gerekirse daha güncel bir kaynağa başvurun.
Maymun Çiçeği Hakkında Neler Biliyoruz?
- Maymun Çiçeği viral zoonotik bir enfeksiyondur
- Kuluçka süresi 6-13 gündür
- Çiçek hastalığına benzer döküntülere neden olur
- İnsandan insana bulaşma ve ölüm oranı çiçek hastalığından önemli ölçüde daha düşüktür
Maymun Çiçeği Nasıl Bulaşıyor?
İnsandan insana
- Vücut sıvıları (buna cinsel yolla bulaş da dahil)
- Cilt lezyonları
- Solunum damlacıkları – uzun süreli yüz yüze temas gerektirir
Hayvandan insana (zoonotik)
- Vücut sıvıları
- Cilt lezyonları
Maymun Çiçeği Nasıl İlerliyor?
Enfeksiyonların çoğu asemptomatik (belirtisiz). Semptomatik (belirtili) enfeksiyon iki aşamaya ayrılabilir:
İstila dönemi
- Ateş
- Miyalji (kas ağrıları)
- Baş ağrısı
- Lenfadenopati (çiçek hastalığından ayırt edici özellik) – submandibular, servikal, inguinal lenf bezi şişkinliği
Deri döküntüsü dönemi
- Ateşten 1-3 gün sonra karakteristik bir kızarıklığa neden olur.
- Döküntüsü başlangıçta makülopapüler
- Geçici olarak gövdede başlar ve çevresel olarak yüze, avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılır.
- 2-4 hafta içinde veziküllere, püstüllere, ardından kabuklanma ve soyulmaya ilerler
- Enfekte hayvan veya insanla doğrudan temastan sonra el(ler)de lokalize döküntü oluşabilir.
Tanısı Nasıl Konulur?
Tanısı viral PCR ile konulur.
Maymun Çiçeği Ayırıcı Tanısında Neler Var?
- Suçiçeği (varicella, chickenpox)
- Suçiçeğindeki veziküler lezyonlar genellikle farklı gelişim ve iyileşme aşamalarındadır.
- Maymun Çiçeği lezyonları ise genellikle aynı aşamada olup farklıdır.
- Çiçek hastalığı (smallpox)
- Maymun Çiçeği lenfadenopati yapar ve bu hastalığının önemli bir ayırt edici özelliğidir.
- Egzama herpetikum
- Kızamık
- Uyuz
- İlaç döküntüsü
Maymun Çiçeği Hastalığı Nasıl Yönetilir?
Yönetim genellikle destek tedavisi ile sınırlıdır. Semptomatik hastaların çoğunda hafif kendi kendini sınırlayan hastalık vardır. Daha ciddi vakalar veya bağışıklığı baskılanmış hastalar özel antiviral tedavi gerektirebilir:
- Cidofovir — insanlarda etkinlik için klinik veri yok, nefrotoksisiteye neden olabilir
- Tecovirimat
- Brincidofovir (cidofovir analogu)
Komplikasyonları Neler?
- İkincil cilt enfeksiyonu
- Bronkopnömoni
- Sepsis
- Ensefalit
- Görme kaybıyla sonuçlanan kornea enfeksiyonu
Maymun Çiçeği ile ölüm oranı tarihsel olarak %0-10 arasında değişmektedir.
Bugüne kadar sadece üç salgın meydana gelmiş olup ölüm oranları şu şekildedir:
- Orta Afrika, 1996-1998, ölüm oranı ~%10
- ABD, 2003, ölüm oranı %0
- Nijerya, 2017’den bu yana (~200 doğrulanmış vaka), ölüm oranı %3
Kaynaklar
Tweetoryallar
- BK Titanji. 18 Temmuz 2021
- Tessa Davis. 19 Mayıs 2022
- John Ross. 19 Mayıs 2022
- Angela Rasmussen. 19 Mayıs 2022
Kılavuzlar
- Monkeypox. Centers for Disease Control and Prevention
- Monkeypox: Guidance. UK Health Security Agency
Yayınlar
- Fleischauer AT et al. Evaluation of Human-to-Human Transmission of Monkeypox from Infected Patients to Health Care Workers. Clinical Infectious Diseases, 2005; 40(5): 689–694
- Macneil A et al. Transmission of atypical varicella-zoster virus infections involving palm and sole manifestations in an area with monkeypox endemicity. Clin Infect Dis. 2009 Jan 1;48(1):e6-8.
- Verreault D, Killeen SZ, Redmann RK, Roy CJ. Susceptibility of monkeypox virus aerosol suspensions in a rotating chamber. J Virol Methods. 2013 Feb;187(2):333-7.
- Brown K, Leggat PA. Human Monkeypox: Current State of Knowledge and Implications for the Future. Trop Med Infect Dis. 2016 Dec 20;1(1):8.
- Sklenovská N, Van Ranst M. Emergence of Monkeypox as the Most Important Orthopoxvirus Infection in Humans. Front Public Health. 2018 Sep 4;6:241.
- Petersen E et al. Monkeypox – Enhancing public health preparedness for an emerging lethal human zoonotic epidemic threat in the wake of the smallpox post-eradication era. Int J Infect Dis. 2019 Jan;78:78-84
- Beer EM, Rao VB. A systematic review of the epidemiology of human monkeypox outbreaks and implications for outbreak strategy. PLoS Negl Trop Dis. 2019 Oct 16;13(10):e0007791. doi: 10.1371/journal.pntd.0007791
- Alakunle E, Moens U, Nchinda G, Okeke MI. Monkeypox Virus in Nigeria: Infection Biology, Epidemiology, and Evolution. Viruses. 2020 Nov 5;12(11):1257.
Web Kaynakları
- Robert Butner ve Mike Cadogan. Monkeypox. 23 Mayıs 2022.