Dövme, egzojen olarak dermis tabakasına pigment yerleştirildiği bir uygulamadır. Dövme uygulamalarının yaygınlaşması ve bu hizmete ulaşımın kolaylaşması ile dövmeye bağlı komplikasyonların sıklığı giderek artmaktadır. Bu komplikasyonların bazılarına kolayca tanı koyabiliyorken bazıları spesifik olmayan bulgular içerdiğinden tanı koymak zordur. Bu yazımızda zaman zaman acilde de gördüğümüz dövmeye ilişkin komplikasyonlardan bahsedeceğiz.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) verilere göre geç çocukluk ile 60 yaş arasındaki popülasyonda yaklaşık her dört kişiden birinde dövme vardır.^​1​ Avrupa’da ise bu oranların %10-12’ler civarında olduğu tahmin edilmektedir. ^​2​ ABD’de yapılan bir çalışmaya göre dövme sonrasında kişilerin %3,8’inde ağrı, %3,2’sinde enfeksiyon, %21,2’sinde kaşıntı gözlemlenmiştir. Normalde dövmeye bağlı komplikasyonlar yüzdesel olarak az görülmesine rağmen dövmesi olan bireylerin sayılarının giderek hızlıca artması dövme ilişkili komplikasyonların yaygın olması sonucunu doğurmuştur. Acil servise başvuruların önemli bir kısmını enfeksiyon ve alerjik dermatitler oluşturur. Alerjik reaksiyonlar dövme işlemi sırasında uygulanan pigmentin tipiyle ilişkili olarak görülürken enfektif süreçler ise uygulama ekipmanlarının sterilitesiyle ilişkilidir. Bu komplikasyonlar ayaktan konservatif tedavi ile kolayca yönetilebilir. Uzun dönem komplikasyonlar arasında ise deri kanserleri, lokalize aktive olmuş otoimmün durumlar ve kronik deri değişiklikleri yer alır. Hastalar bu şikayetlerle acil servise başvurabilecekleri gibi acil servis hekimi rutin muayenesi esnasında bunları fark edebilir.^​3​

ENFEKSİYONLAR

Bu komplikasyon esas olarak dövme uygulayıcısının çalıştığı steril şartlara bağlıdır. Standart önlemlerin alınması, cildin hazırlanması, enstrümanların sterilizasyonu ile risk minimalize edilir. Amatör uygulayıcılar ve ev yapımı aletlerin kullanması riski arttıran temel unsurlardır.

Folikülit, Selülit ve İmpetigo

Staphylococcus aureus ve Streptococcus pyogenes dövme ilişkili enfeksiyonların en sık etkenleridir. Folikülün etrafını çevreleyen küçük papül ve püstüllerin oluşumuna folikülit denirken, selülitte ana kaynak etrafında ödem ve ciltte kızarıklık eşlik eder. İmpetigo da ise erozyon ve seröz kabuklanma görülür. Folikülit, dövme işleminden bir ile 3 gün sonra dövme için önceden traş edilen alanda veya dövmeyi korumak için üzerine sarılmış streç filmli alanda oluşma eğilimindedir. Selülit sıklıkla işlem sonrası iki veya daha fazla gün sonrasında gelişen ve yayılan kızarıklıkla ilerler. İmpetigo ise sıklıkla daha geç ortaya çıkar. Dövmeye bağlı gelişen bu durumların tedavisi standart tedaviyle ayındır.

Folikülit: Topikal %2’lik mupirosin, 3 gün boyunca günde 3 kez.

Selülit: Sefaleksin 500 mg, 7 gün boyunca günde 4 kez.

İmpetigo: Üstteki tedavilerin herhangi birisi.

Mikobakteriler

Nontüberküloz mikobakteriler dövme enfeksiyonlarında sık görülür. Genelde dövmelerin gri alanlarında oluşma eğilimindedir. Bunun nedeni gri renk oluşturulurken siyah mürekkebin su ile dilüe edilmesidir. Eğer kullanılan su steril değilse normalde patojen olmayan su organizmaları mürekkep yardımıyla cildi geçebilir ve enfeksiyona sebep olabilir.^​5​ Bu enfeksiyonlar sıklıkla eritematöz papüller, nodüller, püstüller, ülserler, apseler ve plaklarla görülür. Aynı anda birçok morfoloji görülebilir. Mikobakterilerin çoğalma hızının yavaş olmasından ötürü haftalar, aylar sonra bile görülebilirler. Eğer bu lezyonlar görülürse ve mikobakteryum şüphesi varsa kültür alınmalıdır. Tedavi sıklıkla ikili antibiyotiği içerir ve uzun sürer. Tedavi başladıktan sonra hasta mutlaka dermatolojiye yönlendirilmelidir.

Apse

Dövme işlemi genellikle dermis tabakasını geçmediği için apse formasyonu çok nadir görülür. Eğer muayenede fluktuasyon veren, pürülan akıntısı olan ve kitle görünümü veren bir yapı saptanırsa insizyon açılarak drene edilmeli ve yumuşak doku enfeksiyonunu kapsayan bir antibiyotik (Trimetoprim-sulfametoksazol 320/1600 mg, 7 gün boyunca günde 2 kere) verilmelidir.

Eğer hasta düşkün görünümde, hipotansif ise veya immün yetmezliği var ise sepsis ön tanısı akılda tutulmalı ve gerekirse geniş spektrumlu antibiyotikler (piperasilin/tazobaktam + vankomisin gibi) ile yatarak tedavi edilmelidir.

Nekrotizan Enfeksiyonlar

Nekrotizan fasit, gangren, erizipel gibi daha ağır enfeksiyonlar da görülebilir. Bu enfeksiyonlar sıklıkla herhangi bir enstrüman kullanılmayan el yapımı dövmelerde görülür. Bu işlem sırasında derinin daha derin tabakalarına ulaşılır ve enfeksiyon riski artmıştır. Nekrotizan enfeksiyonlarda, enfeksiyonun geliştiği bölgeye göre cerrahi konsültasyonu mutlaka yapılmalıdır. Geniş spektrumlu antibiyotikler kullanılarak hasta yatarak tedavi edilmelidir.

Hepatit ve HIV

Yeterince steril edilmeyen ekipmanlardan dolayı dövme yaptıran kişiler arasında bu virüsler aktarılabilir.

İMMÜNOLOJİK REAKSİYONLAR

Dövme iğnesinin deriye değmesiyle inflamasyon süreci başlar. Renkli mürekkepler, metal tuzları, karbon parçaları ve organik renklendiricileri içerir. Bunlardan herhangi birisi immünolojik reaksiyonlara sebep olabilir. Bu reaksiyonlar sonrası ciltte oluşan değişikliklerin alerjik süreçlere mi enfeksiyöz süreçlere mi bağlı olduğunun ayırt edilmesi önemlidir.^​8​

Esktremite Ödemi

Ekstremitelere uygulanan dövme işlemlerinde sıklıkla görülür. Steril ödem tablosu istirahat ile bir hafta içerisinde kendiliğinden geçer. Ateş, titreme, lokal inflamatuar bulgular, lenfanjit ya da lokal lenfadenopatinin olmaması yönüyle selülitten ayrılır. Normal lökosit seviyeleri ve CRP seviyeleri bu tanıda klinisyene yardımcı olabilir.^​8​

Akut Bölgesel Palpabl Lenf Nodları

Dövme yapılan bölgenin drenajının sağlandığı lenf nodlarında görülür. Dövmenin iyileşmesi ile kendiliğinden geriler. Ayrıca lazerle dövme sildirme işlemlerinde de palpabl lenf nodları oluşabilir. Sık tekrarlaması, kendiliğinden gerilememesi durumlarında ayırıcı tanıya gidilmelidir.^​9​

Alerjik Kontakt Dermatit

Kontakt dermatit öyküsü olan bireylerde daha sıktır. Herhangi bir pigmente bağlı olarak görülebilir. Bu reaksiyon eritematöz zemin üzerinde kaşıntılı papül ve veziküllerle karakterizedir. Antijen miktarına göre bül ve kist formasyonları görülebilir. Bu reaksiyon dövmenin kendisine karşı gelişebileceği gibi dövme sonrasında uygulanan kremlere karşı da gelişebilir. Dövme dışına doğru yayılabilir. Herhangi bir anda oluşabilir ve sıklıkla progresif olma eğilimindedir. Steroidli kremler tedavide sıklıkla yeterlidir. Total vücut alanının %20’den fazlasını kaplayan dövmelerde intravenöz steroid (0.5-1mg/kg/gün prednizon, 7 gün boyunca) düşünülebilir.

Fotosensitivite

Dövme bölgesinin güneş etkisinde kalması sonucu kaşıntı, yanma hissi, lokal ödem görülebilir. Güneş kremlerinin kullanımı bunu önleyecektir. Ağrı ve kaşıntının tedavisinde difenhidramin (25-50 mg po, günde 2 kez) gibi antihistaminikler kullanılabilir.

EVE GÖTÜRÜLECEKLER

• Dövme uygulamalarına bağlı olarak çeşitli komplikasyonlar meydana gelebilir. Bunlar sıklıkla enfeksiyon ve alerjen reaksiyonlardır. Yönetimleri, standart prosedürlere benzerdir. Birden fazla morfolojiye sahip lezyonlarda dermatoloji konsültasyonu ya da hastanın taburculuğunda yönlendirilmesi unutulmamalıdır.
• Enfeksiyonlarda etken sıklıkla cildin normal florasıdır. Bunlara yönelik tedavi uygulanmalıdır.
• Dövmeye bağlı olarak nekrotizan enfeksiyon ya da sepsis gibi hayatı tehdit edici enfeksiyonlar gelişebilir akılda tutulmalıdır.

Bu konuyla ilgili detaylı inceleme yapmak isteyenler bu kapsamlı yazıya göz atabilirler. 

Görüntüler

Bu makaledeki tüm görseller, ticari olmayan yeniden kullanım için uluslararası Creative Commons Standardı kapsamında lisanslanmıştır. Bu görüntüleri kullanırken lütfen Creative Commons standartlarına bakın ve tüm orijinal kaynakları belirtin. Yazı içerisinde ve referanslarda, yukarıdaki görüntülerin her biri için ayrı kaynaklar bulunmaktadır.

__________

KAYNAKLAR