Poster, duvara monte edilecek büyüklükte bir boyda basılmış şekilde çalışmanızın kısa başlığı, enteresan araştırma sorusu, yenilikçi deneysel metodu, etkileyici sonuçları gösteren şık grafikleri, zihin açıcı tartışma noktaları bulunan, sizden önce yapılmış benzer kaynakların listelendiği, ve size yardımcı olup maddi kaynak sağlayanlara kısaca teşekkürler ettiğiniz 1000 kelimeyi geçmeyen ve 5-10 dk içinde tamamen okunabilecek görsel bir araçtır.

Posterler, tıpkı Kongre Sunumu Yapmak yazımızda anlatıldığı gibi bir bildiri şeklidir aslında. Tıp fakültesinde proje gruplarına katılıp, sene sonunda gururla bildiri hazırlayan genç ve enerjik nesile yetişemediyseniz bile asistanlığınızda mutlaka bir poster bildiri hazırlamanız gerekecektir.

Tam da Güney Doğu Avrupa Acil Tıp Kongresi ve Türkiye Acil Tıp Kongresi öncesinde, henüz ülkemiz acil tıp kliniklerinde binden fazla poster bildirisi hazırlanmadan bir güncelleme yapmak hepimizi için iyi olacaktır diye düşündüm. Bu yazıyla en azından neleri yap, neleri yapma şeklinde bir listeyle sizlerin işini biraz kolaylaştırmayı amaçlıyorum.

Neden poster hazırlayayım ki?

Yukarıda “poster hazırlamanız gerekecektir” ifadesini kullanmamın sebebi genç akademisyenlerin poster bildiriye karşı giderek artan negatif duruşu. Aşağıda belirttiğim 6 ana poster hazırlama sebebinin başına belki de bunu yazmalıydım: Hoca istedi!

Ben ise sizlere farklı bir bakış sunmak istiyorum: Poster bildiri oturumları, kendini tanıtmak isteyen genç bir akademisyenin, saçı başı ağarmış hocalara en direk şekilde ulaşabileceği, kendini farkettirebileceği ve konuşup ikna edebileceği son derece değerli çevre oluşturma (networking) toplantılarıdır aslında.

Posterin hazırlanması

Poster içeriğinizi bilimsel yayınlardan alışkın olduğunuz bir yapıda hazırlamalısınız: IMRAD

• Introduction (Giriş ve Genel Bilgiler)
• Methods (Materyal ve Metod)
• Results (Bulgular)
• Discussion ve Conclusion (Tartışma ve Sonuç)

Genel yapı ve hazırlık

İlk işiniz posterlerin hangi boyutta istendiğiniz belirleyip hangi yazılım kullanıyorsanız (genelde ne yazık ki powerpoint) o ayarları yaparak başlamak olmalı. Yoksa baskıya gittiğinizde okunmayacak kadar kötü bir çıktı alırsınız.

Başlık, Yazarlar, Afiliasyon ve Logolar

• Başlık kısmı rahat okunabilmeli, hemen farkedilmeli, kişiler kendileriyle ilgili olup olmadığını yaklaşmadan anlayabilmelidir.
• Koyu zemin üstüne açık renk bir font ile yazılmış başlıklar sorun çıkarmayacaktır.
• Başlıkların altına daha ufak puntoda Yazarlar ve Kurum eklenmelidir.
• Logoların başlıkta ya da posterin altında yer alması mümkün olup her ikisi de kullanılır. Ancak tercih size aitse posterin alt kısmında yer alması ve başlığınıza daha fazla alan açmanız yerinde olur. Ama kurumsal bir bütünlük amaçlanıyorsa yukarıda kullanılarak başlık alanından ödün verilir.
• İlgi çekiciliği arttırmak için soru şeklinde bir başlık da kullanılabilir.

• Başlıkta iki nokta üstüste (:) ile açıklama yapmak modası geçmiş bir uygulamadır. Eğer başlığınızı uzatacak ve puntoyu küçültmenize neden olacaksa yapmayın. -mesela yukarıdaki 4. sıradaki örnek-
• Alt çizgi kullanmayın -yukarıda 3. sıradaki başlık gibi olmasın-
• Başlığınızda marka isimleri, gen ve anatomik isimler var ve ayırt edilebilmeleri için italik ya da büyük harf kullanmanız gerekiyorsa başlığınızı cümle yapısında yazın. Bunun dışında her kelimenin büyük harfle başladığı yapı da uygundur (ve, veya gibi bağlaçlar hariç)
• Başlıkları asla tamamı büyük harf ile yazmayın.

Metin

• Noktalı listeler (Bulletlar) daima düz metinden daha iyidir. Cümleler listesi şeklinde metninizi düzenleyin.
• Metin kutularınızın eni aynı olsun. Farklı enlerde kolonlar ve metin kutuları hemen anlaşılır ve iticidir.
• Metinde de altı çizili sözcükler kullanmayın. Bunun yerine italik kullanabilirsiniz.
• _Alt ve ^üst sayılar kullanıyorsanız metin editörünüz satırlar arasındaki boşluğu kendi ayarlayarak çirkin bir görüntü yaratabilir. Satır aralıklarınızı elinizle ayarlayarak bunu engelleyin.
• İçe girintili başlangıçlar yapmak için TAB kullanın, boşlukla TAB benzeri boşluklar bırakmaya çalışmayın. Hepsi birbirinden farklı yerden başlayan çirkin paragraf girişleri elde edersiniz. TAB uzunluğu fazla uzunsa bunu programda kısa bir aramayla nasıl düzelteceğinizi bulabilirsiniz.
• Noktalama işaretlerinden sonra -cümle sonunda nokta ve iki nokta da dahil- mutlaka boşluk koyun ama sadece 1 karakter uzunluğunda SPACE olsun.
• Kesme işaretinden sonra boşluk konulmaz. Unutmayın!
• HİÇBİR yerde ASLA ÇİFT BOŞLUK KULLANMAYIN. Çift boşluk daktilo günlerinden kalma eski bir alışkanlıktır. Bilgisayar dünyasında yeri yoktur. Gerekirse ARA/DEĞİŞTİR fonksiyonuyla çift boşlukları arayıp tek boşlukla değiştirin.

Akış

• Poster bildiride mantıklı bir akış olması gereklidir. Okuyan kişinin anlayabileceği soldan sağa ve yukarıdan aşağıya şeklinde bir yapıyla içeriklerinizi yerleştirmelisiniz.

Boyut, punto, font

• Yazılarınız 1,5 -2 m’den okunabilir olmalıdır.
• Bunu test etmenin en iyi yolu posterinizi A4 boyutunda bir kağıda bastırıp 25 cm’den okuyup okuyamadığınıza bakmaktır.

• Yazılardaki dikkat çekilmesi gereken yerleri bold, italik ya da renkli fonla belirginleştirin
• En fazla 2 farklı font kullanın. Başlıklarınızdaki fontları sans-serif (serif olmayan) denilen köşesiz temiz fontlardan tercih edin (Helvetica, Arial stili). Calibri, Times New Roman, Comic sans gibi fontlar son derece profesyonellik dışı gösteren eski moda fontlar olup kaçının. Arial fontu da grafiklerin aksları dışında tercih etmeyin. Çünkü tasarım herşeydir.

• Metin gövdesinde Serif fontlar küçük puntoda okunması daha kolay olduğundan kitaplarda sıkça kullanılır. Ancak o kadar küçük punto kullanmadığınız sürece posterde gerekli olmayabilir. Okunabilirliğinizi A4 baskı alıp test ederek metin fontuna kendiniz karar vermelisiniz. Bazı güzel denk düşen font ikililerini şu şekilde yazabiliriz:

Renkler

En fazla 2-3 renk kullanın. Hangi renklerin birbirine uyumlu olduğunu belirlemek için internette bulunan palet programlarından ya da Adobe’nin paletinden paydalanabilirsiniz.

• Yakın renkler ekranda iyi olsa bile baskıda patlar
• Özellikle maviler içerdiği kırmızı miktarında bozuk basılır ve asla ekranda göründüğü gibi çıkmaz
• İyi maviler:
• Navy: (0, 30, 102)
• Cobalt Blue: (0, 51, 153)
• True Blue: (0, 0, 255)

Ton tercihleri

• Başlık zemini koyu – başlık daha açık renk
• Ana metin fonu başlık fonundan daha açık renk: Beyaz ya da beyaza yakın
• Ara başlıklar da başlık gibi koyu zeminde açık renk olabilir
• Ana metin: mutlaka siyah ve okunabilir olmalıdır
• Fona asla ama ASLA FOTOĞRAF KOYMAYIN.

Figür, Grafik ve Şekiller

• Grafiklerinizin temiz olması ve poster boyutuna getirildiğinde bozulmaması çok önemlidir. Bunu sağlamak için istatistik ya da çizim programlarından elde edebileceğiniz en yüksek çözünürlük ve boyutta dışa aktarım (export) yapmanız gerekir. İçerisinde çizgi barındıran şekilleri mutlaka PNG formatında kaydedin. Bu format şekil ve figürlerde JPEG/JPG formatına göre daha kaliteli sonuçlar verir.
• Kenar metinlerinizde form olarak temiz görünümlü Arial ya da Helvetica kullanmanız standart hale gelmiştir.
• Eksenlerdeki yazı ve sayıları mümkün olduğu kadar azaltın
  
• Eksenleriniz mutlaka 0 noktasından başlamalıdır
• Grafik ve şekillerinize isim verebilir, açıklayıcı başlıklar koyabilirsiniz. Makalede hoş karşılanmayan bu durum posterde kabul edilebilir.
• Grafik ve şekillerinize yönlendirici küçük illüstrasyonlar da koyabilirsiniz. Bu tip görsel yardımcılar grafiklerin okunurluğunu ve çekiciliğini arttırır.
• Grafiklerinizde çekici ve anlaşılır renkler ve bilgilendirmelere yer verin. Aşağıda hazırladığımız (Sevgili dostum Uzm. Dr. Sefer Özkaya’ya teşekkürlerimle) ROC eğrisi karşılaştırmalarından:
  • İlk grafik SPSS’in direk çıktısıdır. Zinhar kaçınmanız gereklidir. Direk geçiyorum.
  • İkinci grafik bir makale için gayet uygun ve yeterlidir. Renkli baskı maliyetinden kaçınmak makalelerde siyah beyaz seçilebilir. Metinde yer alan bilginin tekrarı olmamalıdır.
  • Sonuncu grafik ise makalede aşırı kabul edilecek hatta revizyon istenecek ayrıntılara sahipken bir posterde son derece şık duracaktır. Anlaşılır, temiz ve bilgilendirici olmasının yanı sıra ilgi çekicidir de.
    • Eksen isimleri ve sayılarının puntosu büyütülmüş okunabilir hale getirilmiştir. Temiz bir sans-serif font kullanılmıştır. Eksenlerden gereksiz sayılar kaldırılmıştır.
    • Izgara yapı kaldırılmıştır. Fon şeffaf beyazdır.
    • ROC eğrileri kalınlaştırılmış renklendirilmiştir
    • ROC eğrilerini tanımlayan bilgi kutusu yerine her bir eğrinin verisini içeren aynı renkli metinler verilmiştir. Bu veriler metinden tamamen çıkarılarak yer kazanılmıştır.

• MS Word, SPSS vb paket programların grafik seçenekleri çok çirkin ve profesyonellik dışı durduğundan mutlaka düzenleyin.

• Pasta grafik, simit grafik, hata çizgileri olmayan bar grafik, 3 boyutlu her türlü grafik demode ve iticidir. 2 boyutlu verileri 3 boyutlu grafikle göstermeyin.
• Grafiklerinize renkli fon, ızgara yapı ya da kutular koymayın. Varsa da çıkarın.
• Eksenlerde hepsi büyük harf isimlendirmeler yapmayın.

• Akış şemaları, zaman çizelgeleri, metod açıklamaları gibi şekiller için Google Drawings kolay kullanılabilecek iyi bir alternatiftir.

Tasarım ve denge

• Kutular ve resimlerinizi posterinizde bir simetri ve denge oluşturacak şekilde dağıtın.

• Boşluk bırakın, ama dengeli bir şekilde olsun:
  • %20 metin, 
  • %40 şekil, 
  • %40 boşluk uygun bir dengedir.

Mutlaka havalı bir şeyler yapın!

Aklıma gelen, gördüğüm, yaptığım ya da okuduğum bazı “havalı” fikirleri şu şekilde sıralayabilirim:

• Açılıp kapanan paneller (yapıştırılan bir kapak yeterli)
• 3 boyutlu resimler ve poster önünde gözlük
• Objeler (çalışma ile ilgili herseye olabilir)
• Grafikler üstüne asetat ile eklenmiş açılır kapanır kapak şeklinde açıklamalar ya da benzeri işaretlemeler (doodle diyor anklosaksonlar)
• Film ya da videolar (tabii tablet ile) (ses varsa kulaklık da mutlaka bulundurun)
• QR kod ile linkler (kaynaklara, çalışma metoduna, uygulama videosuna…)
• Sesler
• VR içerikleri
• Kokular
• Gelen geçenin alması için posterin ve sizin iletişim bilgilerinizin olduğu A4 boyutuna basılmış broşürler
• Poster yerini beğenmeyerek boynuna asarak gezenler!

Ama bunları da yapmayın!

• 1000 kelimeyi mümkünse geçmeyin. Bu 300 kelime tablo ve resim yazıları ise 700 kelime toplam metin demektir.
• Bol bol şekil koyun. %70 şekil %30 yazı olacak şekilde metni azaltın.
• Metin çevresinde okumayı kolaylaştıracak miktarda serbest boşluk bırakın.

• Poster bildirinize Abstrakt (Özet) koymayın!
• Tablo daha iyiyse yazmayın, Şekil daha iyiyse tablo yapmayın
• TÜMÜ BÜYÜK HARF metinler yazmayın!
• Metinleri sola yaslayın, iki tarafa yaslamayın!
• Ana renklerden şaşmayın (sarı yazı!!) – Ekranda gördüğünüzle basılan asla aynı olmaz.
• Abuk subuk gereksiz fon fotoğrafları koymayın!
• İnternetten görsel, fotoğraf, grafik vs asla ALMAYIN!

Yazılım Önerileri

Masaüstü Yayıncılık Yazılımları

• Powerpoint
• Keynote
• Adobe InDesign
• QuarkXPress
• LaTeX
• Scribus

Grafik tasarım yazılımları

• Google Drawings
• Illustrator
• Pixelmator
• CorelDraw
• FreeHand
• Omnigraffle
• Inkscape

Baskı Önerileri

• En önemlisini en başta söyleyelim: posterinizi uçakta unutup Antalya’da pazar pazar açık ozalitçi aramayın. Bulamazsınız!
• Posterinizi önce PDF olarak kaydedin ve tam boyutta olduğundan emin olun. Bu PDF dosyasından da bir tane Google Drive, One Drive gibi bir bulut hesapta saklayın.
  
• İnce mat kağıda baskı alıp o kadar uğraştığınız posterinizi heder etmeyin.
• Kumaş baskı ile posterinizin katlanma yırtılma şansını ortadan kaldırırsınız, tüple uğraşmadan çantanıza koyup götürebilirsiniz. Kongre dönüşü de güzelce kesip içine doldurup yastık gibi dekoratif şekilde kullanabilirsiniz.
• Posterinizi mutlaka omuz askısı olan karton ya da plastik bir poster kutusuna koyun. Bunun omuz askısını da mutlaka sırt çantanıza bağlayın. Onu da yanınıza alın. Böylece hem unutmazsınız hem de katlanıp rezil olmaz.
  

Taslak Poster Örneği Dosyası

Poster günü

Posterinizi nasıl bir yere asıp sunacağınızı önceden bilmeniz hazırlıklarınız için büyük önem taşır. Ama kabaca aşağıdaki özelliklere sahip bir yere asacağınızı düşünerek planlama yapabilirsiniz:

• Yeterince koli bandı ve yapışkan bulunmayan,
• Az aydınlatmalı,
• Sıcak bir salonda,
• Muhtemelen en köşe ve arkada,
• Sıkış-tıkış bir şekilde sizinkinden daha güzel ve büyük 2 posterin tam arasında,
• Salon görevlilerinin aynı anda gelen 100 posterle ilgilenmek yerine hiçbiriyle ilgilenmeyeceği karmaşık bir ortamda.

Diğer bir deyişle farkedilmek için bişeyler yapmalısınız. Bu da poster bildirinin diğer malzemesine odaklanmanızı gerektirir.

Poster bildirinin diğer malzemesi: Siz

Posterin kendisinin nasıl hazırlanacağına dair yukarıda bir destan yazdık. Ama aslında daha önemlisi sizin nasıl hazırlanacağınız:

• Sabah erken kalkın ve mutlaka duş alın
• Dişinizde kahvaltıdan kalma yeşil bişey olmasın
• Mutlaka deodorant ve koku sürün
• Takım elbise değilse de “business casual” olarak tabir edilen rahat ofis kıyafetlerini tercih edin, kravat mutlaka takın.
• Son anda farkettiğiniz hataları düzeltmek için tip-ex, salonda sabah deli dana gibi posterin kalkan köşesini bantlayacak bişey aramamak için çift taraflı yapıştırıcı bant ya da koli bandı yanınızda getirin.

Poster bildirinizin önünde iki dirhem bir çekirdek beklemek, poster alanını gezen hocalarınızla ve meslektaşlarınızla sohbet etmek, kendinizi göstermek, benzer çalışma yapanlarla tanışmak, kartınızı vermek, bilgilerini almak, yaşıtlarınızla konuşmak ve poster değerlendirme komitesine sunumunuzu yapmak poster gününüzün kısa özetidir. Sizin de amacınız birçok poster ve sunucu arasından posterinizi (ve kendinizi) görünür ve farkedilir kılmaktır:

• Posterinizin sunulması için size ayrılan süre başlamadan posterinizi asmış olun.
• Askı süresince salonda bulunun.
• Hekim olmayanlarca eleştirilebilecek ofansif, vahşi ya da müstehcen resimleriniz varsa “Fotoğraf çekmeyin” uyarısını mutlaka posterinizin üstüne yapıştırın.
• Tip-ex, Daksil ve siyah bir kalın kalemi yanınızdan ayırmayın. Okuyucuların farkedebileceği hataları uyardıkları zaman ya da farkettiğinizde düzeltin.
• En azından değerlendirme komitesinin ne zaman salonunuza geleceğini öğrenmeye çalışın ve o süre zarfında posterinizi sunmak için hazır olun.
• En önemli zamanlar oturumlara ara verilen zamanlardır. Bu esnada birçok hoca hem arkadaşlarıyla sohbet etmek hem de “gençler neler yapmış?” diyerek poster salonlarını gezerler. Bunun tanışmak ve kendinizi tanıtmak için çok önemli bir fırsat olduğunu unutmayın.
• Posterinizin bir köşesine, orada olmadığınız zaman sizinle iletişime geçilmesini sağlayacak şekilde en azından e-posta adresinizi (belki telefonunuzu da) eklemeyi unutmayın. Eğer varsa birkaç tane kartınızı posterinize iliştirin.
• Posterinizin başına gelenleri sık boğaz etmeyin. Onlara merhaba deyip, 1 cümleyle (sadece 1) amacınızı, 1 cümleyle de (sadece 1) bunun için hazırladığınız grafiğe parmağınızı vurarak sonucunuzu söyleyip, teşekkür edin. Daha fazlası için onlardan soru gelmesini bekleyin.
• Unutmayın! Posterinizi anlattığınız kişi 3 yıl sonra iş görüşmesi yapacağınız, ya da size idareci olacak biri olabilir. Bu ciddiyetle sunumlarınızı yapın.

Artık o kadar az kişi posterlerini sunmak yerine havuzda vakit geçiriyor ki posterinizi sunmak için orada bulunmanız bile size tanınırlık ve bilinirlik açısından çok şey katacaktır. Bunu özenli bir poster ile de süslerseniz zorunlu hizmet bitimindeki iş teklifiniz, dernek komisyonlarında alacağınız bir görev, ya da davet edileceğiniz bir toplantıya ilk adımı kendiniz atmış olacaksınız.

Poster ve Sosyal Medya

Twitter

Bu kadar emek verdiğiniz görsel bir içeriği sosyal medyaya vermemek büyük haksızlık olur. Twitter üzerinden, mutlaka konferans hashtagini eklemeyi ihmal etmeyerek, mümkünse #FOAMed (ya da uygun bir başka branş hashtagi #FOAMrad, #FOAMcrit, #MedEdu vs vs ) hashtagini de ekleyerek hem sunum öncesinde hem de sonrasında tweet atın. Hatta teaser gibi birkaç gün önceden başlayıp birkaç tweet de atabilirsiniz (çok sık olmasın 1-2 tane). Hangi gün, hangi salonda olacağınızı belirtin. Böylece sizinle tanışmak isteyen insanlar sizi nerede bulacaklarını da bilirler.

Instagram

Instagram posterinizle daha sosyal ve eğlenceli bir selfie için mantıklı olabilir. Belki değerlendirme kuruluyla bir fotoğraf, iş arkadaşlarınızla bir selfie instagrama konulabilir. Ama sadece sizi takip eden arkadaşlarınıza ulaşacağından akademik anlamda pek anlamı olmaz.

Facebook, Snap vs

Facebook kullanan artık kalmadığını ümit ederek ona hiç değinmiyorum. Aynı şekilde poster snap atma falan gibi çılgınlıklarında da pek alıcısı olmayacağını şimdiden söyleyeyim.

Canlı yayın, Story, Channel vb

Sosyal medya fenoboy ve girlleri ise poster sunumlarından canlı yayın yapabilir story atabilirler. Bu tip her türlü durumda çevredeki posterlerin görünmediğinden, görüntüye giren herkesten izin aldığınızdan emin olun. Sonra henüz yayınlanmamış bir yayının arkada planda verisini paylaştığınız diye mahkemelik olmayın.

Son Söz

Poster hazırlamak ve sunmak hem çok eğlenceli hem de öğreticidir. Bu esnada edineceğiniz program kullanma becerisinden, grafik hazırlamaya, metin yazmaktan, uygun fiyata baskı yapan yer bulmaya, posteri unutmamaktan, sunum becerisine kadar her aşama akademisyenliğin olmazsa olmazları arasındadır. Her biri ayrı ayrı çok işinize yarayacak bu yetileri kazanmaktan kendinizi alıkoymayın.

Herkese iyi posterler 🙂