Selamlar.

Uzun zamandır kıdemli acil asistanı nöbeti tutan biri olarak, çömez arkadaşların sıklıkla unuttukları şeylere veya periferden sevk olan hastalarda unutulan ayrıntılara nispeten hakim olduğumu düşünüyorum.  Amacım, konuyu teorik olarak anlatmaktan ziyade, pratik hatırlatmalarda bulunmak. Umarım bu yazı denemesi işinize yarar:

“Siyah renkte kustu, kanama var dediler, sevk ettiler”

Her koyu renk kusma, GIS kanama demek değildir. Bazen de ileus’tur, bazen hüzündür. Ciddi ileusta dilatasyonu sıvısının birikmesi sonucu “koyu” renkte kusma olabilir. Sadece GIS kanamaya odaklanıp diğer sebepleri atlamamak lazım.

“Hemoglobin değeri 13’tü, kanama düşünmedim”

Akut kanamalarda hemoglobin değerinde erken dönemde düşüklük görülmeyebilir ki hemorajik şok evrelemesinde hemoglobin de yoktur zaten. Hemoglobin düzeyine bakıp kanama dışlanamaz. Vitaller ve klinik candır!

“Sinüs taşikardisini hafife almak”

Sinüs taşikardisi, tek kelimeyle zalım bir ritimdir. En basit tabirle, üzerinde bir defa daha düşünülmesi gereken, biraz huylandırması gereken bir ritimdir. Primer olarak çok bir şey ifade etmese de, altta yatan anemi, pulmoner tromboemboli, tiroid fırtınası, hipoksi, ateş yüksekliği/enfeksiyon gibi durumların habercisi olabilir. Örneğin, sadece çarpıntı şikayetiyle başvuran yaşlı bir hastanın asıl sıkıntısı melena olabilir, hasta fark etmemiş olabilir. “Hmm, hasta anksiyöz zaten” demeden önce bu tip hayati olabilecek sebepleri dışlamış olmakta fayda var.

“D-Dimer’e gönül vermek”

Arkadaşlar, d-dimer’e gönül verilmez. Tabii ki önemli bir marker olmakla birlikte; gebelik, malignite gibi durumlar da yüksek olabileceği unutulmamalıdır. Kliniği olmayan, Well’s skoru tutmayan bir hastada sırf d-dimer değeri yüksek geldiği için “pulmoner emboli bu!” demeye gerçekten gerek yok 🙂

“Saturasyonu %94’tü, o yüzden gözlem bölümüne aldım”

Tamam saturasyon iyi de, karbondioksiti 70 onu ne yapacağız? Veya hastanın solunumu dakikada 40, o ne olacak? Örneğin, KOAH hastalarında solunum arrestinin sebebi sıklıkla saturasyonun düşmesi değil; solunum kaslarının yorulması ve/veya hiperkapnidir.  Saturasyon iyi diye solunumsal açıdan iyidir dememek gerekiyor.

“Oksijeni sonuna kadar açılan KOAH hastaları sorunsalı”

Aslında yukarıdakiyle benzer bir örnek. Ciddi KOAH ataktaki hastalara “aman saturasyon düşmesin” endişesiyle oksijeni cayır cayır verirsek, mis gibi bir karbondioksit yüksekliğine yol açabiliriz. Bence açmayalım, hoş değil. Bu hastalarda oksijen saturasyonunu %90-92 arasında tutacak şekilde en düşük seviyeden oksijen vermek yeterlidir.

“Mide lavajı ciddi bir iştir”

Şahsen, mide lavajı yapılırken deneyimli hekim tarafından veya gözetiminde orogastrik  takılması taraftarıyım. Deneyimsiz intörn doktor arkadaşlara siz bunun “midesini yıkayın” demek, aspirasyona davetiyedir adeta. Mutlaka, mutlaka orogastrik sondanın (aynı şeyler nazogastrik sonda için de geçerli tabii ki) yerinden emin olun, mide lavajı sırasında başında durun.

“Ama epigastrik hassasiyeti de vardı?”

Olmaz, o EKG çekilecek arkadaşlar! EKG kadar ucuz ve hızlı bir tetkikle inferior MI kadar hayati bir durumu atlamayalım. Semptomlar gayet gastrite veya peptik ülser ağrısına benzeyebilir, EKG iyidir.