Yeterince heyecanlı geçen bir Acil servis nöbetinizde, 112 ekibinin siren sesi ile bu heyecanın hala bitmediği anlıyorsunuz. Şanslı iseniz, ekip gelmeden komuta kontrol merkezi size haber veriyor, arrest hastası.. Hazırlıklarınızı hızlıca yapıp, hastaya müdahale etmeye başlıyorsunuz ve 112 ekibinin sizi bilgilendirmesini istiyorsunuz. “Orta yaş erkek hasta, sokak ortasında yatar pozisyonda bulunmuş ve nabız alınamaması üzerine CPR başlanmış.”
Yanında kimse olmadığı için, öykü ve öz geçmiş bilinmiyor. Bir taraftan hastanın resüsitasyonunu yönetirken bir taraftan da olası sebepler aklınızdan hızlıca akıyor. Size tanıda yardımcı olacak bir ipucu arıyorsunuz. Göğüste operasyon skarı, lezyon veya ek testler.. Uzun bir müdahalenin ardından, yapacak bir şey kalmadığında müdahaleyi sonlandırıyorsunuz ve şüpheli ölüm olarak kayıtlara geçiyorsunuz. Hastanın neden arrest olduğu kafanızı hala karıştırıyorken, kapıda bekleyen diğer onlarca hasta ile işinize geri dönüyorsunuz.
Birçoğumuz böyle bir vaka ile karşılaştığında, uzun bir süre olası sebepleri düşünmekten kendini alamaz fakat gerek iş yoğunluğu gerek ise imkânsızlıktan, hastanın adli süreci (otopsi sonucu) takip edilemez.
Ani ölümler, non-travmatik kabul edilir, semptomların başlamasından sonra 24 saat içinde gelişen ölümlere denilir. Eğer bu durum şüpheli ve beklenmedik ise sıklıkla şüpheli ölüm olarak kayıtlara geçmektedir. Bu hastaların çoğu Acil servise arrest durumu ile başvurmaktadır, küçük bir kısmı ise tanı sürecinde hastane içi arrest olarak müdahale edilir. Otopsi tanıda altın standarttır.
Otopsi sonuçları hem kılavuzlara hem de bizlere yön veren çalışmalardır. Ani gelişen ve şüpheli kabul edilen durumlarda istenecek günümüzdeki en uygun yöntemdir.
Otopsi sonuçlarına göre, erişkin yaş grubunda (>18 yaş) en sık grup kardivasküler hastalıklar olarak saptanmıştır.
| Kardivasküler Sistem | %45-52 1,5 |
| Akut koroner sendrom/AMİ | %45-55 1,2 |
| Kalp kapak hastalıkları | %3-4 1,2 |
| Aort diseksiyonu | %2-4 1,2 |
| Pulmoner emboli | %2-7 1,2,5 |
| Santral Sinir Sistemi | %10-22 1,3 |
| Subaraknoid kanama | %7-9 1,6 |
| Epilepsi | %4 1 |
| İntrakranial hemoroji | %4 1 |
| İskemik stroke | %2-4 1,2,6 |
| Respiratuvar Sistem | %4-11 1,5 |
| KOAH | %7 1 |
| Solunum yetmezliği | %4 1 |
| İntoksikasyonlar | %15 1 |
| Bilinmeyen | %5 4 |
Çocuklarda ise yaş gruplarına göre bu durum değişmektedir.
Ülkemizde yapılan bir çalışmada7, yeni doğanlarda (<1 ay) en fazla sebep istismar/cinayet iken (%40), sırasıyla solunum sistemi patolojileri (%20) ve bilinmeyen ani infant ölümüdür (%20). Sonraki yaşlarda; 1 -12 ay arasında solunum sistemi patolojileri %35 iken, 1 yaştan sonra bu oran %25 civarındadır.
Yaş gruplarından bağımsız olarak yapılan, geniş bir otopsi serisinde8 ise en sık saptanan ölüm sebebi;
| Solunum Sistemi | %42.6 |
| Lobüler pnömoni | %28 |
| Aspirasyon pnömoni | %24 |
| Viral pnömoni | %17 |
| Kardiyovasküler sistem | %11.3 |
| Akut miyokardit | %6 |
| Konjenital kalp hastalığı | %4 |
| Endocardiyal fibroelastosis | %2 |
| Sindirim sistemi | %7.6 |
| İntestinal obstruksiyon | %3 |
| Akut hemorojik nekrotik enterit | %2 |
| Akut gastroenterit | %3 |
| Santral sinir sistemi | %13.6 |
| İntrakranial hemoroji | %7 |
| Pürülan menenjit | %4 |
| Viral menenjit | %2 |
| İnfeksiyöz hastalıklar | %14.0 |
| Basil dizanteri | %6 |
| Epidemik serebrospinal menenjit | %3 |
| Diğer | %10.9 |
Kaynaklar
- Gürger M, Türkoğlu A, Ateşçelik M, Börk T, Tokdemir M, Alataş ÖD. Sudden Suspected Death in Emergency Department: Autopsy Results. Turk J Emerg Med. 2014;14(3):115-20.
- Manfredini R, Portaluppi F, Grandi E, Fersini C, Gallerani M. Out-of-hospital sudden death referring to an emergency department. Journal of clinical epidemiology. 1996;49(8):865-8.
- Lynch KM, Brett F. Headaches that kill: a retrospective study of incidence, etiology and clinical features in cases of sudden death. Cephalalgia : an international journal of headache. 2012;32(13):972-8.
- de la Grandmaison GL. Is there progress in the autopsy diagnosis of sudden unexpected death in adults? Forensic Science International.156(2):138-44.
- Christiansen LR, Collins KA. Natural death in the forensic setting: a study and approach to the autopsy. The American journal of forensic medicine and pathology. 2007;28(1):20-3.
- Hugar BS, Shetty H, Girishchandra YP, Hosahally JS. Sudden neuropathological deaths: An autopsy study. Medicine, science, and the law. 2015;55(3):223-7.
- Tumer AR, Tumer L, Bilge Y. Sudden unexpected child deaths: forensic autopsy results in cases of sudden deaths during a 5-year period. Journal of tropical pediatrics. 2005;51(3):131-5.
- Lin S. Analysis of 265 autopsies of sudden death in children. Journal of Clinical Forensic Medicine. 2006;13(6–8):293-5.
Editör: Serkan Emre Eroğlu