| KISALTMALAR |
| ICS: İnhale Kortikosteroid |
| SABA: Kısa Etkili B2 Agonisti |
| LABA: Uzun Etkili B2 Agonisti |
| FeNO: Ekshale Edilen Nitrik Oksidin Fraksiyonel Konsantrasyonu |
Önsöz
Astım tüm yaş gruplarını etkileyen ciddi bir küresel sağlık sorunudur. Prevalansı birçok ülkede özellikle çocuklar arasında giderek artmaktadır. Bazı ülkelerde hastaneye yatışlarda ve astımdan kaynaklı ölümlerde bir düşüş görülse de, astım hala sağlık sistemleri ve işyerinde üretkenlik kaybı ve özellikle pediatrik astım için ailenin sosyal yapısının bozulması nedeniyle toplum üzerinde kabul edilemez bir yük oluşturmaktadır.
2 Mayıs 2023’te “Dünya Astım Günü” kutlandı. Tıbbi kanıtları dünya çapında daha iyi astım tedavisine çevirerek astımı olan insanların yaşamlarını iyileştirmek için yapılan çalışmaların 30. Yılı geride bırakıldı. Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1993 yılında kurulan GINA(Global Initiative for Asthma), astım prevalansını, morbidite ve mortaliteyi azaltmak için dünyanın dört bir yanındaki sağlık uzmanları, araştırmacılar, hastalar ve halk sağlığı görevlileriyle birlikte çalışır. Küresel Astım Yönetimi ve Önleme Stratejisi (‘GINA Strateji Raporu’) ilk olarak 1995’te yayınlandı ve 2002’den beri GINA Bilim Komitesi tarafından her yıl güncelleniyor. Mevcut en son yüksek kaliteli kanıtlara dayalı olarak birinci basamak pratisyenleri, uzmanlar ve yardımcı sağlık çalışanları için rehberlik içerir. Daha fazla kaynak ve destekleyici materyal www.ginasthma.org adresinde çevrimiçi olarak sağlanmaktadır.
GINA, sağlık hizmetlerinde çevresel sürdürülebilirliği sağlamaya yönelik küresel çabaları desteklerken, rehberliğin özellikle hasta güvenliğine odaklanarak klinik ve çevresel öncelikler arasında optimal bir dengeyi yansıtmasını sağlar. GINA aynı zamanda, astım mortalite ve morbiditesinin yükünü azaltmak için etkili kaliteli güvenceli ilaçların küresel mevcudiyetini ve bunlara erişimi sağlama çabalarını da desteklemektedir. 2001 yılından bu yana GINA, astım farkındalığını artırmak ve aileleri ve sağlık çalışanlarını etkili astım bakımı konusunda eğitmek için yerel ve ulusal etkinliklere odaklanan yıllık Dünya Astım Günü’nü düzenlemektedir. 2023 yılında Dünya Astım Günü’nün teması ‘Herkes İçin Astım Bakımı’dır.
GINA Bilim Komitesi
GINA Bilim Komitesi, 2002 yılında astım yönetimi ve önlenmesi üzerine yayınlanmış araştırmaları gözden geçirmek, bu araştırmanın GINA belgelerindeki tavsiyeler üzerindeki etkisini değerlendirmek ve bu belgelere yıllık güncellemeler sağlamak için kurulmuştur. Bilim Komitesi, astımla ilgili bilimsel literatürü gözden geçirmek için Amerikan Toraks Derneği (ATS) ve Avrupa Solunum Derneği (ERS) uluslararası konferanslarıyla bağlantılı olarak normalde yılda iki kez toplanır. Komite üyeleri için detaylı bilgilere GINA web sitesi www.ginasthma.org‘da ulaşılabilir.
GINA 2023’teki yenilikler neler?
GINA Strateji Raporu, GINA Bilim Komitesi tarafından yılda iki kez yapılan rutin kümülatif literatür incelemesini takiben 2023’te güncellendi. Yaklaşık 210 sayfa olan güncel raporu genişliğinden dolayı sadece anahtar cümleleri yazıp detayları okuyucularımızın ilgisine havale edelim.
| Astım ilaçları için terminolojinin netleştirilmesi: ‘idame’ ve ‘kontrol edici’ ilaçların farklı anlamları da dahil olmak üzere, astım ilaçları tiplerine ilişkin terminolojiyi netleştirmek için yeni bir tabloya yeni bir öneri eklenmiştir. “Kontrolör” terimi, uygun olan yerlerde “idame tedavisi” veya “ICS içeren tedavi” ile değiştirilmiştir. |
| Astım yönetim döngüsünü açıklayan yeni tavsiye: Klinisyenlerin eğitim sunumları sırasında hastalara ve sağlık profesyonellerine astım yönetim döngüsünü (değerlendirme – düzeltme – gözden geçirme) açıklamalarına yardımcı olmak için yeni bir açıklama eklendi. |
| Yetişkinler ve ergenler için ICS-SABA’nın eklenmesi: ICS-SABA’nın gerektiği gibi kombinasyonunu içerecek şekilde güncellenmiştir. ICS-SABA, düzenli idame tedavisi için önerilmez, dolayısıyla idame ve rahatlatıcı tedavi için kullanılamaz. |
| Basamak-2’ye ICS-SABA rahatlatıcı eklenmesine rağmen, ihtiyaç duyulduğunda ICS-formoterol içeren GINA basamak-1, yetişkinler ve ergenler için tercih edilen tedavi yaklaşımı olmaya devam etmektedir. |
| GINA basamak-1 için ilaçlar ve dozlar hakkında pratik rehberlik: Yeni oluşturulan tabloda daha fazla ayrıntı sağlanmıştır. |
| 6-11 yaş arası çocuklar için GINA 2023 tedavi öneri güncellemesi: Mepolizumab, uzman sevki ve tedavinin optimizasyonundan sonra, şiddetli eozinofilik astımı olan çocuklar için idame tedavisi seçeneklerine eklenmiştir. |
| 5 yaş ve altındaki çocuklar için GINA 2023 tedavi öneri netleştirilmesi: ‘Tercih edilen denetleyici’ için verilen öneri ‘Bakım işlemi için yetersiz kanıt’ olarak belirtiyor. |
| İnhaler seçimi için çevresel hususların eklenmesi: İnhaler seçimi ile ilgili bölüm genişletildi ve yeni bir öneri eklendi. |
| Düşük ve orta gelirli ülkelerde astımın yönetimine ilişkin ek tavsiyeler: Temel inhale astım ilaçlarına erişimi olmayan ülkelerde astımın yönetimi hakkında ek tavsiyeler verilmiştir |
| Hafif astımın tanımına ilişkin güncel tavsiyeler: Astımın sınırlamaları hakkında daha fazla madde eklendi. Hafif astımın güncel retrospektif tanımı ve bu akademik tanım ile ‘hafif astımın’ solunum literatüründe ve klinik pratikteki yaygın kullanımı arasındaki karşılaştırmalar yapıldı. Çeşitli senaryolarda (klinik uygulama, sağlık profesyonellerinin eğitimi, epidemiyolojik çalışmalar ve klinik deneyler) astım şiddetinin nasıl tanımlanacağına ilişkin ara tavsiyeler genişletilmiş ve açıklığa kavuşturulmuştur. |
| Şiddetli astımı yönetmek için güncellenmiş kılavuz: Biyolojik tedavi sınıflarıyla ilgili kısımlar, ayrıntılı bir inceleme değil, artık kapsamlı kanıt tabanının kısa bir özetini sunar. Örnek: Eozinofilik astımı olan 6 yaşındaki çocuklarda mepolizumab tavsiyesini; ve eozinofilik astımı olan erişkinlerde mepolizumabın kesilmesine ilişkin çift-kör bir çalışma, mepolizumabı bırakanlarda tedaviye devam edenlere göre daha fazla alevlenme bulmuştur. |
| Astım alevlenmelerinin yönetimi için yeni pratik rehber: ICS-formoterol ve ICS-SABA için ilaçlar ve dozlar hakkında ek ayrıntılar eklenmiştir. |
| Güvenlik sorunları |
| Nabız oksimetresi: FDA, koyu ten rengine sahip kişilerde nabız oksimetresinden oksijen doygunluğunun potansiyel olarak fazla tahmin edilmesi hakkında bir güvenlik bildirimi yayınlamıştır. |
| Potansiyel ilaç etkileşimleri hakkında tavsiyeler: Nirmatrelvir gibi anti-COVID-19 ilacı reçete edilirse LABA’ların durdurulmasını tavsiye etmektedir. |
| Diğer değişiklikler |
| Görüntüleme: Astım tanısında yeni bir bölüm olarak görüntülemenin rolü eklenmiştir. |
| Boğmaca: Astım ve astım alevlenmeleri için ayırıcı tanı olarak eklenmiştir. |
| Astım Kontrol Anketi (ACQ): ACQ-6 yerine 5 maddelik versiyonun (ACQ-5) kullanılmasını tavsiye ediyor. |
| Bileşik astım kontrol araçları: Semptom kontrolü iyi olan hastalarda ciddi alevlenme riski hala olabileceğinden ve alevlenmeler için semptom kontrolünden bağımsız birçok değiştirilebilir risk faktörü olduğundan semptom kontrolü ile alevlenme öyküsünü birleştiren değerlendirme araçlarını önermemekle birlikte semptom kontrolü ve bireysel risk faktörleri ayrı ayrı değerlendirilmelidir. |
| COVID-19 salgını sırasında astımı yönetmeye ilişkin tavsiyeler: Potansiyel ilaç etkileşimleri de dahil olmak üzere hastaların COVID-19 tanısı alması durumunda astımın yönetimine ilişkin yeni tavsiyeler eklendi. |
| FeNO kılavuzluğunda tedavi: Çocuklarda iyi yürütülen çok uluslu bir çalışma, semptomlara FeNO eklenmesinin daha fazla alevlenmeye neden olduğunu göstermiştir. Bu konuyla ilgili 2016 Cochrane incelemelerinin çocuklar ve yetişkinlerde ek çalışmalar içerecek şekilde güncellenmesi beklenmektedir. |
| Uyum için dijital müdahalelere ilişkin kanıtların güncellenmesi: Çeşitli dijital müdahale stratejileri, yetişkinlerde ve çocuklarda 2 yıla kadar süren çalışmalarda idame astım ilaçlarına uyumu iyileştirmiş, alevlenmeleri azaltmış ve astım kontrolünü sağlamıştır. |
| Adölesanların pediatriden yetişkin bakımına geçişi: Yeni ek bilgiler verilmiştir. |
| Yaşa bağlı kırıklar: Oral kortikosteroidlere maruz kalmanın kümülatif yan etkileri arasında sadece osteoporoz değil, aynı zamanda yaşlılarda yaşam kalitesi üzerinde ciddi etkileri olabilen ve genellikle sağlık hizmeti kullanımını gerektiren yaşa bağlı kırıkları da yer alır. Yeni olarak bu riske birkaç yerde yer verilmiştir. |
| Farmakolojik olmayan stratejiler: Orta/şiddetli astımı olan erişkinlerde fiziksel aktivitenin yararına dair yeni kanıtlar eklenmiştir. |
| Dış hava kirliliği: Daha yüksek hava kirliliğin astım üzerindeki etkisi ortaya konmuştur. |
| Aşılar: Astımı olan kişilerde grip aşısının güvenliği hakkında ek kanıtlar eklenmiştir. Yetişkinlerde rutin pnömokok veya boğmaca aşılamasını önermek için yeterli kanıt yoktur. |
