Yetişkin Temel Yaşam Desteği – 2025 Amerikan Kalp Derneği Kardiyopulmoner Resüsitasyon ve Acil Kardiyovasküler Bakım Kılavuzları
2025 Amerikan Kalp Derneği Kardiyopulmoner Resüsitasyon ve Acil Kardiyovasküler Bakım Kılavuzu, kardiyak arrest yönetimine ilişkin güncel kanıtları bir araya getirerek klinik uygulamalara rehberlik etmeyi amaçlamaktadır. Kılavuz; temel ve ileri yaşam desteği uygulamalarının yanı sıra, resüsitasyon sürecinin organizasyonu, ekip çalışması ve eğitim yaklaşımlarına da yer vermektedir. Bu yazı serisinde, 2025 kılavuzunda yer alan bölümler özetlenerek öne çıkan noktalar aktarılacaktır. Bu bölümde ise Part 7 kapsamında; yetişkin temel yaşam desteğine ilişkin yaklaşımlar ele alınacaktır 1.
Sınıf (COR) ve Kanıt Düzeyi (LOE)
| Kısaltma | Tür | Açıklama |
| Class 1 | Öneri Sınıfı | Güçlü; fayda >> risk. ‘Önerilir / yapılmalıdır’. |
| Class 2a | Öneri Sınıfı | Orta; fayda > risk. ‘Mantıklı / yapılması makul’. |
| Class 2b | Öneri Sınıfı | Zayıf; fayda ≥ risk. ‘Düşünülebilir’. |
| Class 3: Yararı Yok | Öneri Sınıfı | Yarar yok; ‘Önerilmez’. |
| Class 3: Zararlı | Öneri Sınıfı | Zarar; risk > fayda. ‘Yapılmamalı’. |
| Level A | Kanıt Düzeyi | Yüksek kalite; ≥1 RKÇ veya yüksek kaliteli meta-analiz/registri. |
| Level B-R | Kanıt Düzeyi | Orta kalite; 1+ RKÇ veya RKÇ meta-analizi (randomize). |
| Level B-NR | Kanıt Düzeyi | Orta kalite; iyi tasarlanmış gözlemsel/registri (nonrandomize). |
| Level C-LD | Kanıt Düzeyi | Sınırlı veri; gözlemsel/küçük çalışmalar/fizyoloji. |
| Level C-EO | Kanıt Düzeyi | Uzman görüşü; klinik deneyime dayalı konsensüs. |
Yetişkin Temel Yaşam Desteği ve Resüsitasyon ile İlgili Akılda Kalması Gereken 10 Mesaj
1. Yetişkin kardiyak arrestinde, yüksek kaliteli kardiyopulmoner resüsitasyonun (KPR) güvenli ve etkili biçimde uygulanabildiği sürece, resüsitasyon hastanın bulunduğu yerde yapılmalıdır.
2. Kardiyak arrest halindeki yetişkin bir hasta belirlendikten sonra, tek kurtarıcı önce acil yanıt sistemini aktive etmeli, ardından derhal KPR’ye başlamalıdır.
3. Yetişkin kardiyak arrestinde, göğüs kompresyonları, hastanın gövdesi kurtarıcının diz hizasında olacak şekilde uygulanmalıdır.
4. Sağlık profesyonelleri, nedeni kardiyak ya da kardiyak olmayan tüm yetişkin kardiyak arrest olgularında göğüs kompresyonu ve ventilasyon uygulamalarını birlikte gerçekleştirebilir.
5. Yetişkin kardiyak arrest hastalarına ventilasyon uygulanırken, göğüs yükselmesini sağlayacak kadar tidal hacim verilmesi, ancak hipoventilasyon ve hiperventilasyondan kaçınılması önerilir.
6. Mekanik KPR cihazlarının rutin kullanımı, yetişkin kardiyak arrest olgularında önerilmemektedir.
7. Nabzı olup normal solunumu olmayan yetişkin hastalarda, kurtarıcılar her 6 saniyede bir nefes (dakikada 10 nefes) vermelidir.
8. Obez yetişkin kardiyak arrest hastalarında, KPR normal kilodaki hastalarda kullanılan tekniklerle aynı şekilde uygulanmalıdır.
9. Şiddetli yabancı cisimle hava yolu tıkanıklığı olan yetişkinlerde, kurtarıcılar 5 sırt vuruşu ve ardından 5 abdominal bası döngülerini, cisim çıkarılana veya hasta bilinçsiz hale gelene kadar tekrarlamalıdır.
10. Yetişkin kardiyak arrest sırasında, kurtarıcıların KPR uygularken kişisel koruyucu ekipman kullanmaları uygundur.
Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 356.000 yetişkin hastane dışı kardiyak arrest (OHCA) görülmekte olup, sağkalım oranları halk eğitimi ve acil bakım sistemlerindeki gelişmelere rağmen düşük seyretmekte ve COVID-19 pandemisiyle daha da azalmıştır; 2024 verilerine göre sağkalım %10.5, iyi nörolojik sağkalım %8.2’dir. Vakaların çoğu evde meydana gelmekte, tanık tarafından KPR uygulanma oranı %47.7 ve olay yerinde otomatik eksternal defibrilatör (OED) kullanımı %7.9 olarak bildirilmektedir. Hastane içi kardiyak arrest (IHCA) insidansı yılda yaklaşık 292.000 olup, sağkalım pandemide %18.8’e düşmüş ve 2023’te %23.6’ya yükselmiştir. Erken ve kaliteli KPR ile hızlı defibrilasyon sağkalımı artıran temel müdahaleler olmasına karşın, ABD’de yetişkinlerin yalnızca %18’i geçerli KPR eğitimine sahiptir; bu nedenle Amerikan Kalp Derneği’nin 2030 hedefleri arasında tanık KPR ve OED kullanımının artırılması yer almakta olup, yüksek kaliteli temel yaşam desteği hayatta kalma zincirinin en kritik basamağıdır.
Şekil 1. Sağlık profesyonelleri için yetişkin resüsitasyon Temel Yaşam Desteği Algoritması
*OED, otomatik eksternal defibrilatör; KPR, kardiyopulmoner resüsitasyon anlamına gelir.
Şekil 2. Yetişkinler için Temel Yaşam Desteği Algoritması
Şekil 3. Yetişkin Yabancı Cisim Tıkanıklık Algoritması
Resüsitasyon Sırası
Kardiyak Arrestin Tanınması
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneri |
| 1 | C-LD | 1. Bilinçsiz ve normal solunumu olmayan bir yetişkin kardiyak arrest varsaymalıdır. |
| 1 | C-LD | 2. Bilinçsiz ve normal solunumu olmayan bir yetişkinde, 10 saniyeyi geçmeyen nabız kontrolü yapmalı; nabız yoksa kardiyak arrest varsaymalıdır. |
Kardiyak arrestin tanınması özellikle hastane dışında zor olabilir. Nabız kontrolü her düzeyde uygulayıcı için güvenilir değildir ve KPR’nin başlamasında gecikmeye neden olabilir. Bu nedenle gönüllü kurtarıcılar tanıyı bilinç durumu ve solunum çabasına göre koymalı, sağlık profesyonelleri ise nabızdan emin olamadıkları durumda gecikmeden KPR’ye başlamalıdır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Yanıtsızlık ve normal olmayan solunum kardiyak arrestin hızlı tanınmasını sağlar; agonal solunum gecikmeye yol açabilir ve yanlışlıkla kompresyonun zararı düşüktür, KPR’nin gecikmesi ise yüksek risklidir.
2. Nabız kontrolündeki gecikmeler resüsitasyonu olumsuz etkiler; kontrol 10 saniyeyi aşmamalı, nabız net değilse derhal kompresyonlara başlanmalıdır.
Resüsitasyonun Başlatılması
Resüsitasyona Başlama – Eğitimli veya Eğitimsiz Gönüllü Kurtarıcı
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneri |
| 1 | B-NR | 1. Kardiyak arrest şüphesi olan yetişkinlerde göğüs kompresyonu uygulamalıdır. |
| 1 | B-NR | 2. Kardiyak arrest tanısı konulan yetişkinde, tek kurtarıcı acil yanıt sistemini aktive ettikten hemen sonra göğüs kompresyonlarına başlamalıdır. |
| 1 | C-LD | 3. Tek başına olan ve cep telefonu bulunan kurtarıcı, acil yanıt sistemini aktive ederken aynı anda göğüs kompresyonlarıyla KPR’ye başlamalıdır. |
| 2a | B-R | 4. Göğüs kompresyonuna ek olarak ventilasyon uygulaması önerilir. |
| 2a | C-LD | 5. Kişisel koruyucu ekipman mevcutsa kullanması önerilir. |
Acil çağrının hızla yapılması hayatta kalma zincirinin ilk adımıdır; telefonun eller serbest özelliği aynı anda çağrı ve KPR’ye başlamayı mümkün kılar. İkinci bir kurtarıcı varsa çağrıyı o yapabilir. Telefonla yönlendirilen KPR, erken müdahaleyi kolaylaştırır. Göğüs kompresyonlarına hemen başlanması en kritik etkendir. Eğitimsiz veya solunum vermek istemeyen kurtarıcılar sadece kompresyon yapabilir; eğitimli kurtarıcıların ventilasyon eklemesi daha etkili olabilir. Kişisel koruyucu ekipman bulaşıcı hastalıklara karşı önemlidir ancak çoğu gönüllü için erişilebilir olmayabilir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Göğüs kompresyonlarına hemen başlamak sağkalımı artırır ve kardiyak arrest olmayan hastalarda bile ciddi bir zarara yol açmaz.
2. Acil çağrı, erken profesyonel müdahale ve uzaktan KPR rehberliği için kritik öneme sahiptir.
3. Telefonun eller serbest özelliği, acil çağrı yapılmasını ve KPR’ye başlamayı aynı anda mümkün kılar.
4. Eğitimli kurtarıcılarda, kompresyona ventilasyon eklenmesi yalnızca kompresyona göre daha iyi sonuçlar sağlar.
5. Kişisel koruyucu ekipman bulaş riskini azaltır; performansı etkilemez ancak kurtarıcı yorgunluğunu artırabilir.
Resüsitasyonun Başlatılmasına İlişkin Öneriler: Sağlık Profesyoneli
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-LD | 1. Yetişkin kardiyak arresti sırasında, tek başına bulunan bir sağlık profesyoneli ventilasyon yerine göğüs kompresyonlarıyla KPR’ye başlamalıdır. |
| 2a | C-LD | 2. Sağlık profesyonellerinin, tüm yetişkin kardiyak arrest vakalarında göğüs kompresyonlarıyla birlikte ventilasyon uygulamaları önerilir. |
2010 kılavuzları, önemli bir değişiklik yaparak KPR sırasını “hava yolu-solunum-dolaşım (ABC)” yerine “dolaşım-hava yolu-solunum (CAB)” olarak güncellemiş ve göğüs kompresyonlarının daha hızlı başlatılmasını amaçlamıştır. Sağlık profesyonelleri hem kompresyon hem de ventilasyon uygulama konusunda eğitimli olduklarından, yetişkin temel yaşam desteği sırasında her iki müdahaleyi de gerçekleştirebilecek durumdadır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Eğitimli tek kurtarıcı, kompresyonlara başladıktan sonra maske veya balon-valf-maske ile ventilasyon vermelidir; kompresyonla başlanması KPR’nin daha hızlı başlatılmasını sağlar.
2. Yetişkinlerde ventilasyon sağkalımı artırır; uzun süre yalnızca kompresyon, özellikle asfiksi arrestlerinde yetersiz olabilir. Sağlık profesyonelleri etiyolojiye göre KPR sırasını uyarlayabilir.
Hava Yolunun Açılması
Kardiyak Arrestte Yetişkinlerde Hava Yolunun Açılması
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-EO | 1. Servikal omurga yaralanmasından şüphelenilmiyorsa hava yolunu baş-geri, çene-yukarı manevrası ile açmalıdır. |
| 2a | C-LD | 2. Bilinen veya şüpheli kafa tabanı kırığı ya da ciddi koagülopatisi olan yetişkin hastalarda hava yolunun yönetiminde, nazofarengeal yerine orofarengeal airway kullanılması tercih edilmelidir. |
| 2b | C-EO | 3. Öksürük veya öğürme refleksi olmayan hastalarda ventilasyon için orofarengeal veya nazofarengeal airway kullanımı makul kabul edilebilir. |
| 3: Fayda Yok | C-LD | 4. Kardiyak arrestte krikoid basınının rutin kullanımı önerilmez. |
Bilinçsiz hastalarda dilin geriye düşmesi hava yolunu tıkayarak hipoksi, hiperkapni ve kardiyak arrest riskini artırabilir. Orofarengeal ve nazofarengeal airway kullanımı hava yolunu açık tutmada etkilidir; ancak nazofarengeal airway yüz travması şüphesi olanlarda, orofarengeal airway ise öğürme refleksi bulunanlarda kullanılmamalıdır. Travma olgularında servikal omurga yaralanması ihtimali dikkate alınmalı, krikoid basısının ise hava girişini engelleyebileceği ve kardiyak arrestte yarar sağlamadığı unutulmamalıdır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Baş-geri, çene-yukarı manevrası hava yolunu açmada etkilidir.
2. Kafa tabanı kırığı veya ciddi koagülopatisi olan hastalarda, intrakraniyal yerleşim riski nedeniyle nazofarengeal airway yerine orofarengeal airway tercih edilmelidir.
3. Orofarengeal ve nazofarengeal airway, dilin hava yolunu tıkamasını önleyerek ventilasyonu kolaylaştırır; hastane içi kardiyak arrestte nörolojik sonuçları iyileştirdiği bildirilmiştir.
4. Krikoid basısının kardiyak arrestte ventilasyonu kolaylaştırdığı veya aspirasyonu azalttığına dair kanıt yoktur; ileri hava yolu yerleştirilmesini zorlaştırabilir.
Travma Sonrası Baş ve Boyun Yaralanmalarında Hava Yolunun Açılması
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-EO | 1. Kafa ve boyun travması olan yetişkinlerde hava yolu çene itme (jaw thrust) manevrası ile açmalıdır. |
| 1 | C-EO | 2. Kafa ve boyun travması olan bir yetişkinde, çene itme manevrası ve hava yolu yardımcı araçları ile hava yolu açılamıyorsa baş-geri, çene-yukarı manevrası uygulayabilir. |
| 3: Zararlı | C-LD | 3. Kafa ve boyun travması olan yetişkinlerde, rijit servikal cihazlar kullanarak spinal immobilizasyon yapmamalıdır. |
Kafa veya boyun travması belirtileri olan yetişkinlerde servikal omurga yaralanması olasılığı dikkate alınmalıdır. Eğitimli kurtarıcılar, baş ve boyun hareketini en aza indirmek için hava yolunu baş-geri, çene-yukarı manevrası yerine çene itme (jaw thrust) tekniğiyle açmalıdır. Bu yöntem ve yardımcı hava yolu araçlarıyla açıklık sağlanamazsa, oksijenasyon ve ventilasyonun hayati önemi nedeniyle baş-geri, çene-yukarı manevrası uygulanabilir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Bilinçsiz bir kişide baş-boyun travması varsa servikal yaralanma olasılığı dikkate baş-geri çene-yukarı yerine çene itme manevrasını kullanmalıdır.
2. KPR sırasında öncelik, hava yolunun açıklığını sağlamak için gerekirse spinal hasar riski düşük tutulmakla birlikte baş-geri çene-yukarı manevrası uygulanabilir.
3. Hava yolu açıklığını ve ventilasyonu zorlaştırabileceği için rijit servikal yakalık kullanmamalıdır.
Yüksek Kaliteli CPR için Ölçütler
KPR için Pozisyon ve Konum
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | B-NR | 1. Yetişkin kardiyak arrestinde, diz hizasında olacak şekilde göğüs kompresyonları uygulanmalıdır. |
| 1 | C-LD | 2. Göğüs kompresyonu uygulanırken, eli göğsün ortasına (sternumun alt yarısı ile alt üçte biri arasına) yerleştirmeli. |
| 1 | C-EO | 3. Resüsitasyon hastanın bulunduğu yerde yapılmalıdır. |
| 2a | C-LD | 4. KPR sert bir zemin üzerinde ve hastanın sırtüstü pozisyonda yapılmalıdır. |
| 2a | C-LD | 5. Baskın el sternum üzerine yerleştirilmeli. |
| 2b | C-LD | 6. Yüzüstü pozisyonda kardiyak arrest gelişen yetişkinlerde, kompresyonlara başlamadan önce çevirmek uygundur; ancak güvenli biçimde çevrilemiyorsa, göğüs kompresyonları yüzüstü pozisyonda da yapılabilir. |
Yüksek kaliteli resüsitasyon, spontan dolaşımın geri dönüşü (ROSC) ve sağkalım gibi sonuçları iyileştirmek açısından kritiktir. Kompresyon kalitesi; kurtarıcının el pozisyonu, vücut duruşu ve hastanın konumunun optimize edilmesiyle artırılabilir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Kurtarıcının pozisyonu kompresyon derinliğini etkiler; diz çökerek veya hastanın yanında yapılan KPR, ayakta yapılan uygulamalara göre daha derin kompresyon sağlar ve hastanın gövdesinin kurtarıcının diz hizasında olması etkinliği artırır.
2. Sternumun alt üçte birine yapılan kompresyonlar daha iyi fizyolojik sonuç verir; ancak çok aşağıya basmak ksifoidi etkileyip etkinliği azaltabilir.
3. Güvenli bir ortamda yüksek kaliteli KPR uygulanabiliyorsa, hasta taşınmadan resüsitasyona orada başlanmalıdır; gecikme sağkalımı belirgin şekilde azaltır.
4. Yeterli kompresyon derinliği için sert zemin gereklidir; hastanede sırt tahtası veya “KPR modu” olan yatakların kullanılması önerilir.
5. Kurtarıcının baskın elini sternum üzerine yerleştirmesi kompresyon kalitesini artırabilir.
6. Hastanın yüzüstü pozisyonda arrest geçirdiği durumlarda mümkünse sırtüstü çevrilmesi tercih edilir; ancak çevrilemiyorsa yüzüstü KPR uygulanabilir ve bazı vakalarda ROSC ve taburculuk oranları yüksek bildirilmiştir.
Göğüs Kompresyon Oranı ve Duraksamalar
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-LD | 1. Şok öncesi ve sonrası göğüs kompresyonu araları olabildiğince kısa tutulmalıdır. |
| 1 | C-LD | 2. Ritim kontrolü 10 saniyeden uzun sürdürmemeli, nabız net hissedilmiyorsa göğüs kompresyonlarına hemen yeniden başlamalıdır. |
| 2a | B-R | 3. Defibrilasyon sonrası ritim kontrolü için duraklamak yerine göğüs kompresyonlarına hemen devam edilmesi uygundur. |
| 2a | B-R | 4. İki veya daha fazla kurtarıcı varsa, göğüs kompresyonlarını yapan kişi her 2 dakikada bir (yaklaşık 5 döngü, 30:2 oranı) değiştirilmelidir. |
| 2a | C-LD | 5. İleri hava yolu olmayan hastalarda, iki soluk vermek için kompresyonlara kısa süreli ara verilmesi (her biri 1 saniyeden kısa) uygundur. |
| 2b | C-LD | 6. Yetişkin kardiyak arrestte, göğüs kompresyonu oranının toplam sürenin en az %60’ını kapsayacak şekilde sürdürülmesi makul kabul edilir. |
| 2b | C-LD | 7. İleri yaşam desteği koşulları dışında, KPR sırasında nabız kontrolünün etkinliğine dair yeterli veri bulunmamaktadır. |
Yüksek kaliteli KPR sağkalımı artırır ve bunun en kritik unsurlarından biri göğüs kompresyonlarındaki duraksamaların azaltılmasıdır. Kompresyonlar koroner perfüzyon basıncını sürdürür; duraksamalar bu basıncı hızla düşürerek ROSC olasılığını azaltır. Göğüs kompresyon oranı, resüsitasyon boyunca hastaya kompresyon uygulanan sürenin yüzdesidir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Yüksek kompresyon oranı sağkalımı artırır; şoklanabilir ritimlerde daha kısa kesintiler ROSC’yi yükseltir.
2. Nabız ve ritim kontrolleri kompresyon oranını en çok düşüren nedenlerdir ve çoğu zaman 10 saniyeyi aşar.
3. Defibrilasyon sonrası ritim kontrolü için beklemeden kompresyonlara devam etmek ROSC’yi artırır.
4. Kompresyon derinliği 90-120 saniye sonra azalır; bu nedenle kurtarıcı her 2 dakikada bir değiştirilmelidir.
5. Ventilasyon araları kısa tutulmalıdır; 30:2 uygulamalarında verilen nefeslerin çoğu etkisiz olabilir ve sonuçları kötüleştirebilir.
6. KPR sırasında en az %60 kompresyon oranı hedeflenmeli; iyi ekiplerde bu oran %80’in üzerine çıkabilir.
7. KPR’ye yalnızca sağkalımı artıran işlemler için ara verilmelidir; nabız kontrolü için verilen araların yararı konusunda net kanıt yoktur.
Yetişkin Kardiyak Arrestte Göğüs Kompresyonu Derinliği ve Hızı
| Sınıf | Kanıt Düzeiy | Öneriler |
| 1 | B-NR | 1. Göğüs kompresyonları en az 5 cm (2 inç) derinliğe ulaşmalı, ancak 6 cm’nin (2.4 inç) üzerine çıkılmamalıdır. |
| 2a | B-R | 2. KPR performansını optimize etmek amacıyla görsel-işitsel geri bildirim cihazlarının kullanılması uygundur. |
| 2a | B-NR | 3. Göğüs kompresyonlarının dakikada 100-120 hızında yapılması önerilir. |
| 2a | C-LD | 4. Kompresyonlar arasında göğüs duvarının tamamen geri dönmesine (recoil) izin verilmesi faydalıdır. |
| 2b | C-EO | 5. Kompresyon ve gevşeme (recoil) sürelerinin birbirine yakın olmalıdır. |
Yüksek kaliteli KPR’nin temel unsurları; kesintilerin en aza indirilmesi, uygun hız ve derinlikte kompresyon yapılması, göğüs duvarının tam geri dönmesine izin verilmesi ve aşırı ventilasyondan kaçınılmasıdır. Mevcut kanıtlar genellikle gözlemsel niteliktedir ve KPR’nin hız, derinlik ve geri dönüş gibi bileşenlerinin etkileşimi nedeniyle bu faktörler ayrı ayrı değerlendirilememektedir. Bu durum, ideal KPR uygulamalarına yönelik araştırma ihtiyacını ortaya koymaktadır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. En az 5 cm kompresyon derinliği sağkalımı artırır; 4 cm’den az derinlik düşük sağkalımla ilişkilidir. 6 cm’yi aşan kompresyonların ise zararlı olabileceği bildirilmiştir.
2. Gerçek zamanlı görsel-işitsel geri bildirim cihazları KPR kalitesini artırmış; ROSC ve taburculuk oranlarında artış sağlanmıştır, ancak nörolojik iyileşme farkı belirgin değildir.
3. Dakikada 100-120 kompresyon hızı sağkalım için en uygun aralıktır; daha düşük veya yüksek hızlar olumsuz sonuçlarla ilişkilidir.
4. Göğüs duvarı geri dönüş hızının artması bazı çalışmalarda daha iyi sağkalımla ilişkilendirilmiş olsa da bulgular tutarsızdır; kompresyonlar arasında göğse yaslanmak perfüzyonu azaltabilir.
5. Kompresyon ve gevşeme sürelerinin eşit olması önerilmektedir; ideal oran belirsizdir ve ek araştırmalara ihtiyaç vardır.
Ventilasyon ve Kompresyon-Ventilasyon Oranı
Yetişkin Kardiyak Arrestte Ventilasyonun Temel İlkeleri
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 2a | C-LD | 1. İleri hava yolu yoksa, ventilasyonun ağızdan ağıza, ağızdan maskeye veya balon-mask ile yapılması uygundur. |
| 2a | C-LD | 2. Ventilasyon yapılırken, göğüsün gözle görülür biçimde yükselmesini sağlayacak kadar tidal hacim verilmesi uygundur. |
| 2a | C-LD | 3. Balon-mask ile ventilasyon yapılırken, birinin maskeyi hastanın yüzüne sabitlemesi, diğerinin balonu sıkması önerilir. |
| 2b | C-LD | 4. İleri hava yolu olmayan hastalarda, her soluk 1 saniyede verilmesi makuldür. |
| 3: Zararlı | C-LD | 5. Hipoventilasyon ve hiperventilasyondan kaçınılmalıdır. |
Ventilasyon, KPR’de kritik öneme sahiptir ve sağkalımı doğrudan etkiler. Ancak ileri hava yolu olmayan hastalarda balon-mask ile ventilasyon kaçak ve özefagusa yönlenme nedeniyle zor olabilir. Göğüs hareketinin gözlenmesi, yeterli tidal hacmin en güvenilir göstergesidir. Etkili ventilasyon ve kompresyonun birlikte uygulanması ROSC ve sağkalımı artırır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Ağızdan ağıza ve balon-mask ventilasyon oksijenasyon sağlar; ek oksijen etkinliği artırır.
2. Ventilasyon hacmi ölçülemediğinden görünür göğüs yükselmesi yeterlidir; yaklaşık 5-7 mL/kg tidal hacim etkilidir.
3. Balon-mask, eğitim gerektiren bir tekniktir; iki kurtarıcıyla uygulanan iki elli yöntem en etkilisidir, tek kurtarıcı ağız-mask kullanabilir.
4. Ağızdan ağıza veya maskeyle ventilasyon normal bir nefesle ve 1 saniyede verilmelidir.
5. Aşırı veya yetersiz ventilasyon; aspirasyon, mide şişmesi ve düşük kardiyak debi gibi olumsuz etkilere yol açabilir.
Yetişkin Kardiyak Arrestte Ventilasyon: Özel Durumlar
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 2a | C-LD | 1. Ağızdan ventilasyonun mümkün değilse ağızdan buruna ventilasyon uygulaması uygundur. |
| 2b | C-EO | 2. Trakeostoması olan hastalarda, ağızdan stomaya veya yüz maskesiyle stomaya ventilasyon uygulanması uygun olabilir. |
Ağızdan ağıza ventilasyon sırasında, kurtarıcı ile hastanın ağzı arasında hava geçirmez bir temas gerekir. Ancak bazı anatomik, patolojik veya travmatik durumlarda bu mümkün olmadığında, burundan ventilasyon güvenli ve etkili bir alternatiftir. Trakeostoması olan hastalarda ise ağızdan veya burundan ventilasyon sağlanamıyorsa, stoma üzerinden ağızla ya da uygun boyuttaki maske ile ventilasyon yapılabilir. Trakeostomi veya transtrakeal hava yollarının ileri yönetimi bu kılavuzun kapsamı dışındadır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Travma, pozisyon veya sızdırmazlık sorunları nedeniyle ağızdan ventilasyonun mümkün olmadığı durumlarda, ağızdan buruna ventilasyon güvenli, etkili ve uygulanabilir yöntemdir.
2. Trakeostomalı hastalarda ventilasyon, stoma’ya ağızdan hava verilerek veya pediatrik boy yuvarlak maske ile balon-mask kullanılarak sağlanabilir.
Spontan Dolaşımı Olan (Solunum Arresti) Yetişkinlerde Ventilasyon
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 2a | B-NR | 1. Spontan dolaşımı olan ancak solunumu olmayan hastalarda, ventilasyon sağlamalıdır. |
| 2b | C-EO | 2. Her 6 saniyede bir (dakikada 10 soluk) ventilasyon önerilir. |
Nabzı olan ancak solunumu olmayan veya yetersiz olan hastalarda ventilasyon, oksijen sağlanması ve karbondioksit atılımı için kritik önemdedir. Etkin ventilasyon kısa sürede sağlanmazsa, kalp ve beyin gibi yüksek oksijen tüketen organlarda geri dönüşsüz hasar gelişebilir. Apne başladıktan sonra 90 saniye içinde oksijen satürasyonu tehlikeli düzeylere düşebilir ancak uygun ventilasyonla hızla normale döner.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Oksijen yetersizliği kardiyak arreste yol açabileceği için, boğulma vakalarında verilen erken solunum desteğinin daha iyi sonuç verdiği gösterilmiştir.
2. Hem aşırı hem yetersiz ventilasyon nörolojik sonuçları kötüleştirdiğinden uygun hız ve hacimle ventilasyon gereklidir.
Yetişkin Kardiyak Arrestte Kompresyon-Ventilasyon Oranı
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 2a | B-NR | 1. İleri havayolu yerleştirilmeden önce, 30 göğüs kompresyonu ve ardından 2 ventilasyon döngüleri şeklinde KPR uygulamalıdır. |
| 2b | C-LD | 2. İleri havayolu bulunmayan olgularında, göğüs kompresyonları ile asenkron ventilasyon uygulamasını düşünebilir. |
Yetişkinlerde KPR uygulamak için çeşitli stratejiler literatürde tanımlanmıştır. İki ana strateji, ventilasyon aralarıyla kesintili göğüs kompresyonları (örneğin, her 2 ventilasyon için 30 kompresyon) ve asenkron ventilasyonlarla birlikte ya da olmadan sürekli göğüs kompresyonlarıdır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1 – 2. Çalışmaların çoğu, sürekli kompresyon ile kesintili (kompresyon-ventilasyon) KPR arasında hasta sonuçları açısından belirgin fark bildirmemiştir. Meta-analizde, eğitimli kurtarıcıların 15:2 oranıyla uyguladığı kesintili KPR’de hastaneden taburculuk oranı sürekli kompresyona göre daha düşük bulunmuştur. Saha sağlık profesyonellerinde ise 30:2 oranı, sürekli kompresyona (asenkron ventilasyonla) kıyasla daha yüksek ROSC, yatış ve iyi nörolojik sonuçlarla ilişkili olsa da taburculuk açısından fark görülmemiştir.
Yetişkin Kardiyak Arrestte Defibrilasyon
Yetişkin Kardiyak Arrestinde Defibrilasyon için Pedler
| Sınıf | Kanıt Düzeiy | Öneriler |
| 2a | C-LD | 1. Defibrilasyon pedleri, göğüse anterolateral veya anteroposterior pozisyonda yerleştirilmelidir. |
| 2b | C-LD | 2. Defibrilasyon pedi yerleştirirken, sütyeni çıkarmak yerine konumunu ayarlamak makul olabilir. |
Defibrilasyon için pedlerin doğrudan cilde temas etmesi gerekir; önceden jelli pedler iletimi artırır. Anterolateral yerleşimde, lateral ped orta aksillaya konmalı ve fazla öne yerleştirilmemelidir. Pedlerin çıplak göğse uygulanması gerekliliği, kadınlarda kamusal alanda defibrilasyon oranlarının erkeklere göre daha düşük olmasına katkıda bulunabilir. Sütyeni tamamen çıkarmak yerine konumunu ayarlamak, hastanın mahremiyetine ilişkin kaygıları ve kurtarıcıların cinsel taciz suçlaması korkusunu azaltabilir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Defibrilasyon ped yerleşimleri (anterolateral, anteroposterior, anterior-sol infraskapular, anterior-sağ infraskapular) supraventriküler ve ventriküler aritmilerde benzer etkilidir. Yapılan çalışmalarda ped yerleşimleri arasında şok başarısı açısından fark bulunmamıştır (%82,1 vs. %82,2). Bir başka çalışmada anteroposterior yerleşim daha yüksek ROSC oranı ile ilişkilendirilmiş olsa da taburculuk ve nörolojik sonuçlar benzer bulunmuştur.
2. 2024 ILCOR incelemesi, sütyenin rutin çıkarılmasını destekleyecek kanıt olmadığını ve pozisyonu ayarlanarak pedlerin doğrudan cilde yerleştirilebileceğini belirtmiştir.
Yetişkin Kardiyak Arrestte Defibrilasyondan Önce KPR
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-LD | 1. Defibrilatör veya OED uygulanana kadar KPR yapılması önerilir. |
| 2a | C-LD | 2. Monitörize olmayan kardiyak arrestte, defibrilatör kullanılmaya hazır hale gelene kadar KPR yapılması uygundur. |
| 2b | C-LD | 3. Defibrilatör mevcutsa ve monitörize VF/nabızsız ventriküler taşikardi olgularında derhal defibrilasyon yapılması uygundur. |
Erken defibrilasyon, VF veya nabızsız VT kaynaklı ani kardiyak arreste sağkalım için kritiktir. Şok, ritim başladıktan hemen sonra uygulanırsa en etkilidir. Şok öncesi ve sonrası KPR kesintilerinin en aza indirilmesi sonuçları iyileştirir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Yüksek kaliteli KPR, defibrilasyon gerçekleşene kadar hayati önem taşır; şok etrafındaki kesintilerin azaltılması başarıyı artırır.
2. VF/pVT birkaç dakikadan uzun sürdüğünde miyokardın enerji rezervleri azalır; şoktan önce kısa bir KPR dönemi bu rezervleri toparlayarak başarıyı artırır. Kısa (≈30 sn) ve uzun (≈3 dk) KPR uygulamaları arasında başarı farkı gösterilmemiştir. Defibrilatör hazırlanırken KPR’a ara verilmemelidir.
3. VF kısa süreliyse kalp defibrilasyona daha duyarlıdır; bu yüzden tanıklı veya monitörize VF’de defibrilatöre hemen erişilebiliyorsa şok gecikmeden uygulanmalıdır.
Yabancı Cisimle Hava Yolu Tıkanıklığı
Bilinçli Yetişkin Hastalarda Yabancı Cisimle Hava Yolu Tıkanıklığı
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | B-NR | 1. Şiddetli hava yolu tıkanıklığı olan yetişkinlerde, nesne çıkarılana veya kişi bilinçsiz hale gelene kadar, 5 sırt darbesi ve 5 Heimlich manevrası döngüleri tekrarlanmalıdır. |
| 1 | C-LD | 2. Şiddetli hava yolu tıkanıklığı olan yetişkinler için kurtarıcılar acil yardım sistemini hemen aktifleştirmelidir. |
| 1 | C-EO | 3. Hafif hava yolu tıkanıklığı olan yetişkinlerde, kişi öksürerek hava yolunu temizlemeye teşvik edilmeli ve durum şiddetli tıkanma belirtileri açısından yakından izlenmelidir. |
Yabancı cisimle hava yolu tıkanıklığı sık görülen bir acil durumdur ve ABD’de 2021’de 5000’den fazla kazara ölüme neden olmuştur. Yetişkinlerde en yaygın neden yiyeceklerken, çocuklarda yiyecek ve yabancı maddeler birlikte görülür. Şiddetli tıkanıklıkta etkisiz öksürük, konuşamama, siyanoz ve hızla bilinç kaybı ortaya çıkar; müdahale edilmezse apne ve kardiyak arrest gelişir. Hızlı ve uygun müdahale sağkalım ve nörolojik sonuçları belirgin şekilde iyileştirir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Yabancı cisimle hava yolu tıkanıklığı müdahalelerini karşılaştıran randomize çalışma yoktur. 709 olguluk bir kohortta sırt darbelerinin yabancı cismi çıkarmada daha etkili ve daha az riskli olduğu gösterilmiş.
2. Gözlemsel çalışmalar, çoğu hava yolu tıkanıklığı olgusunda acil sağlık personeli veya hastanede ileri tedavi gerektirdiğini göstermiştir.
3. Öksürük, kısmi tıkanıklığı temizlemede etkili olabilir ancak hafif tıkanıklık hızla ağırlaşabileceğinden hasta dikkatle izlenmelidir.
Bilinçsiz Yetişkin Hastalarda Yabancı Cisimle Hava Yolu Tıkanıklığı
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-LD | 1. Şiddetli hava yolu tıkanıklığı olan yetişkinler bilinçsiz hale gelirse, KPR’ye başlamalı ve acil yardım sistemini aktifleştirmelidir. |
| 1 | C-LD | 2. Hava yolu açılırken görülebilen yabancı cisimler çıkarılmalıdır. |
| 3: Zararlı | C-LD | 3. Kör parmak süpürmesi (blind finger sweep) yapılmamalıdır. |
Şiddetli hava yolu tıkanıklığı bilinç kaybına yol açtığında, sırt vuruşları ve abdominal itişler uygulanamaz hale gelir ve kardiyak arrest kaçınılmazdır. Bu durumda göğüs kompresyonları, yabancı cismin çıkarılması için yeterli hava yolu basıncı oluşturabilir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Hasta bilinçsiz olduğunda, göğüs kompresyonlarıyla hemen KPR’a başlanması nabız varlığından bağımsız olarak daha iyi nörolojik sonuçlarla ilişkilidir.
2. Görünen yabancı cismin çıkarılması yeniden tıkanmayı önler, kanıtlar yabancı cisim hâlâ hava yolundayken ventilasyon yapılmasının durumu kötüleştirmediğini ve hatta teorik olarak tam tıkanıklığın ana bronşlara itilerek açılabileceğini göstermektedir.
3. Yabancı cisim görünmüyorsa kör parmak süpürmesi önerilmez; bu manevranın tıkanıklığı kötüleştirme riski olası faydasından fazladır.
Özel Durumlarda Yabancı Cisimle Hava Yolu Tıkanıklığını
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-EO | 1. Kişinin karnını kavranamıyorsa, şiddetli hava yolu tıkanıklığı olan yetişkinlerde yabancı cisim çıkarılana kadar 5 sırt vuruşu ile 5 göğüs itişinden oluşan döngüler tekrarlanmalıdır. |
| 1 | C-EO | 2. Gebeliğin ileri evrelerinde olup şiddetli hava yolu tıkanıklığı gelişen yetişkinlerde, 5 sırt vuruşu ve ardından 5 göğüs itişinden oluşan döngüler tekrarlanmalıdır. |
| 2b | C-LD | 3. Aspirasyon cihazlarının etkinliği ve güvenliği için yeterli kanıt bulunmamaktadır. |
Bazı özel durumlarda karına bası manevrasının uygulanması ya imkânsız ya da uygun değildir (örneğin, kurtarıcı hastanın karnını kavrayamıyorsa, hasta tekerlekli sandalyedeyse veya gebeliğin ileri dönemindeyse). Bu durumlarda şiddetli hava yolu tıkanıklığı yönetimiyle ilgili kanıtlar sınırlıdır.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1-2. Hastanın karnını kavrayamadığı veya hastanın gebeliğin ileri evresinde olduğu gibi özel durumlarda abdominal itişlerin uygulanması pratik olmayabilir. Bu tür olgularda göğüs itişleri kullanılarak yabancı cismin çıkarılmasını sağlayacak yeterli basınç oluşturulabilir.
3. Aspirasyon cihazlarının sırt vuruşu veya abdominal itme gibi standart tekniklere üstün olduğunu gösteren kanıt yoktur; ayrıca bu cihazların güvenliğine ilişkin yeterli veri de bulunmamaktadır.
Obez Yetişkin Hastalarda Kardiyak Arrest Durumunda Resüsitasyon
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 1 | C-LD | 1. Obez yetişkinlerde KPR, obez olmayan hastalarda uygulanan tekniklerle aynı şekilde yapılmalıdır. |
| 2a | C-LD | 2. Obez yetişkinlerde, hastayı sert bir zemine taşımak için harcanacak sürenin göğüs kompresyonlarına başlamada gecikmeye neden olabileceğini göz önünde bulundurmaları uygundur. |
| 2b | C-EO | 3. Obez yetişkinlerde yeterli kompresyon derinliğini sağlamak için kurtarıcıların kompresyon kuvvetini artırmaları önerilir. |
| 3:Fayda Yok | C-LD | 4. Obez yetişkinlerde, IHCA sırasında kısmi destek kullanımı, hastane yatağı üzerinde yapılan göğüs kompresyonlarına kıyasla ek bir yarar sağlamaz. |
Obezite, ABD’de yetişkinlerin %40’ından fazlasını etkilemekte olup ani kardiyak arrest için önemli bir risk faktörüdür. Obezitenin yüksek mortalite ve olumsuz nörolojik iyileşme ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Obez hastalarda etkin göğüs kompresyonu yapmak zor olabilir. Ayrıca obez yetişkinlerde KPR uygulamak fiziksel olarak daha yorucu olduğundan, kurtarıcıların erken yorulmasını önlemek için yakından izlenmesi ve gerektiğinde kurtarıcı değişiminin yapılması önemlidir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. 2024 ILCOR incelemesine göre, obez yetişkinlerde KPR uygulamasında standart protokolleri değiştirmeyi gerektiren bir kanıt yoktur.
2. Sert zeminlerde kompresyon derinliği daha iyidir. Hastane içinde yatakların “KPR modu” kullanılması önerilir. Obez bir hastayı sert zemine taşımaya çalışmak kompresyonların başlamasını geciktirebileceğinden sakıncalı olabilir.
3. Obez hastalarda yeterli kompresyon derinliğine ulaşmak için daha fazla kuvvet gerekebilir.
4. Obez mankenlerle yapılan çalışmalarda, kısmi destek tahtasının hastane yatağı üzerinde kompresyon derinliğini ek olarak artırmadığı gösterilmiştir.
Yetişkin Kardiyak Arrestte Alternatif KPR Teknikleri
| Sınıf | Kanıt Düzeyi | Öneriler |
| 2b | C-LD | 1. Manuel kompresyonların uygulanmasının zor veya tehlikeli olabileceği özel durumlarda, mekanik KPR cihazlarının kullanımı düşünülebilir. |
| 2b | C-LD | 2. Tek kurtarıcılı durumlarda, kurtarıcının hastanın başının üzerinden göğüs kompresyonu uygulaması yetişkin kardiyak arrestte düşünülebilir. |
| 2b | C-LD | 3. Topuk veya ayakla yapılan kompresyonların etkinliği yetişkin kardiyak arrestte iyi bir şekilde kanıtlanmamıştır. |
| 3: Fayda Yok | B-R | 4. Mekanik KPR cihazlarının rutin kullanımı yetişkin kardiyak arrestte önerilmemektedir. |
Konvansiyonel KPR’a alternatifler arasında mekanik KPR cihazları ve özel durumlara yönelik kurtarıcı pozisyonları yer alır. Mekanik KPR, bant sistemleri ve piston tipi cihazları kapsar ve kesintileri azaltmak için özel ekipman ile eğitim gerektirir. Nakil, arama-kurtarma veya dar alan gibi durumlarda baş üzerinden ya da ayak/topukla kompresyon gibi alternatif teknikler uygulanabilir; bu yöntemler yalnızca özel koşullarda tercih edilmelidir.
Öneriye Özgü Destekleyici Metin
1. Mekanik KPR cihazlarının potansiyel faydalarını, cihaz yerleştirilirken oluşan KPR kesintileri gibi zorluklarla birlikte değerlendirmelidir. Mekanik KPR; uzun süren resüsitasyonlarda, personel yetersizliğinde veya enfeksiyon riskinin yüksek olduğu ortamlarda tercih edilebilir.
2. Tek kurtarıcıyla “baş üzerinden KPR” uygulanabilir; klasik lateral KPR ile benzer olduğu, bazı çalışmalarda daha iyi kompresyon sağladığı bildirilmiştir.
3. Topuk veya ayakla kompresyonla ilgili sınırlı gözlemsel veriler mevcuttur. Bir simülasyon çalışmasında topukla KPR kompresyon kalitesini düşürmüştür. Veri azlığı ve çelişkili sonuçlar nedeniyle net bir öneri yapılamamaktadır.
4. Büyük randomize kontrollü çalışmalar, mekanik KPR’ın sağkalımı artırmadığını göstermiştir; ILCOR derlemeleri de bunu desteklemektedir.
KAYNAKLAR
- 1.Kleinman ME, Buick JE, Huber N, et al. Part 7: Adult Basic Life Support: 2025 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation. Published online October 21, 2025. doi:10.1161/cir.0000000000001369