Acil Durum Kodları

Please login to bookmark

No account yet? Register

Editör: Nurettin Özgür Doğan

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Serkan Yılmaz, sizler için Türkiye’de ve dünyada kullanılan acil durum kodlarını yazdı. İyi okumalar..

Tüm dünyada farklı acil durumları yönetmek için çeşitli araçlara ihtiyaç duyulmuş ve bunlara yönelik bir takım uyarıcı sistemler geliştirilmiştir. Bu amaçla en yaygın kullanıma sahip olan araçlardan birisi de renkli kodlardır. Renkli kodlar, belirlenmiş olan acil duruma göre;

Hastane çalışanlarını haberdar etmekte
Risk durumunda iletişime olanak tanımakta
Kısa ve net mesaj vermekte
Doğru müdahale için zaman kazandırmakta
Panik oluşmasına engel olmakta
Acil durumlara hazırlıklı olmayı mümkün kılmakta
Hasta ve çalışan güvenliğini sağlamaktadır

Dünyada uzun süredir kod sistemleri kullanılagilse de, kod sistemleri oluşturulurken yan yana hastanelerde bile farklı olaylar için farklı renkler kullanılmış ve kod sistemlerinin standardize olması sağlanamamıştır.

1997’de Avustralya’da bu yöndeki ilk adımlar atılarak Australian Standard, Planning for Emergencies – Health Care Facilities kılavuzu yayımlanmıştır.

ABD’de kırmızı ve mavi kodlar, hastanelerin %90’ında benzer şekilde yangın ve erişkin resusitasyon için kullanılsa da; çocuk kaçırılması için 47, silahlı saldırgan için 61 farklı kod sistemi kullanılmıştır. 1999 yılında Güney Kaliforniya’da bir acil serviste silahlı bir saldırganın 3 kişiyi öldürmesinin ardında hastanede gri kod verilmiş, ancak saldırganın silahlı olabileceği düşünülmeden gri kod verilmiş ve tehlike bölgesinde silahlı saldırganın üzerine durumdan habersiz personel yönlendirilmiştir. Bu olayın üzerine Hospital Association of Southern California (HASC) ortak bir kod sistemi önermiş ve 2003 yılından itibaren de bu kod sistemi zorunlu tutulmuştur.

Ülkemizde hastanelerde renkli kod sistemlerinin kullanımı yakın zamanda gündeme gelmiştir. T.C. Sağlık Bakanlığı Performans ve Kalite Dairesi Başkanlığı’nın çalışmaları ile ülkemizde hizmet kalite standartları kapsamında, 2008 yılında erişkin resusitasyonu için mavi kod, 2009 yılında çocuk kaçırma için pembe kod, 2011 yılı Temmuz ayında ise sağlık çalışanına yönelik beyaz kodun da hayata geçmesi ile 3 farklı renkli kod uygulaması başlatılmıştır. Hastanelerimizde farklı renkli kod sistemleri kullanılmaması, bu konuda ülkemiz dışında yaşanan karmaşadan şimdilik bizleri uzak tutmaktadır. Halen ülkemizde mavi, pembe ve beyaz kod uygulamaları dışında üzerinde ortaklaşılmış hastane acil kod sistemleri bulunmamaktadır.

Sağlık Bakanlığı’nın hastane afet planları ve afetlerde sağlık hizmetleri üzerinde çalışmaları halen devam etmekte, bu kapsamda hastanelerde hazırlanacak hastane afet planları içerisinde yeni kod sistemlerinin kullanılması gündeme gelecektir.

Amerika’da halen kullanılan ve son güncellemelerle üzerinde ortaklaşılan renk kodları aşağıdaki gibidir.

Halen dünyada farklı kodlar kullanılmaktadır, ülkemizde de bazıları ortak, bazıları farklı kodlar kullanılacaktır. Nasıl bir kod sistemi kullanırsak kullanalım, bu sistem hastanelerde acil durumların yönetimine rehberlik sağlamalıdır.

Tarif edilen kod sistemlerinin nasıl aktif olacağı, sistemin amacı, sistem içerisinde tanımlanan görevler, standart operasyon planları, iş akış şemaları ve acil kodun nasıl sonlanacağı belirlenmeli ve görevli personelce eksiksiz uygulanmalıdır.

Her hastane kendi hastane afet planını oluşturmalı, hastane yönetimleri acil durum hazırlıklarını sürekli gözden geçirmeli ve hem acil kodlarının hem de hastane afet planlarının uygulanması için düzenli teorik ve pratik eğitimler gerçekleştirmelidir.