Hayatı tehdit eden birçok hastalığın ilk tanı ve tedavisi Acil Servis’te yapılıyor olsa da, anafilaksi gibi, bu hastalıkları içeren kılavuzlar diğer kliniklerce oluşturulmaktadır. Bu yazıda, ilk ve esas yazarlarını Acilcilerin oluşturduğu ‘’Anafilaksi Tanı ve Tedavi Uygulama Rehberi’ni’’ özetleyeceğiz.
Orjinal yazının tamamını indirmek için tıklayınız.
Özet 1
Anafilaksi için başvuru kliniğine göre tanı kriterleri belirlenmiştir. Anafilakside başvuru spektrumu geniştir. Bununla birlikte, şok semptomlarının olmaması Anafilaksi tanısını dışlamamaktadır (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 2
Hastaları hızlı bir şekilde monitörize edin, bulgu ve semptomları gözden geçirin ve epinefrin için hazırlanın (Güçlü öneri; Kanıt D)
Özet 3
Hastaları dolaşım kollapsını engellemek için supin pozisyona getirin, gebeleri ise sol yan pozisyonda izleyin (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 4
Solunum veya kardiyovaskuler semptomları olan hastalara veya düşük oksijen saturasyonu olan hastalara oksijen verin. Tüm anafilaksi hastalarında oksijen desteği düşünün (Orta öneri; Kanıt D)
Özet 5
Hastanın durumuna neden olabilecek anafilaksi dışındaki diğer nedenleri de düşünün. Bu durumun ayrımı için serum triptaz düzeyi görülebilir ama tedavi için sonuç beklenmez (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 6
Ciddi ve potansiyel ölümcül anafilaksi riski olan hastaları belirleyin; gecikmiş epinefrin uygulaması, astma, bifazik reaksiyon öyküsü veya kardiyovaskuler hastalık öyküsü gibi (Orta öneri; Kanıt B)
Özet 7
Anafilaksi tanısı konulduktan sonra ilk yapılacak tedavi, anterolateral uyluktan IM epinefrin uygulamasıdır (Güçlü öneri; Kanıt B)
- Önerilen doz 0.01 mg/kg (max 0.5 mg IM), her 5-15 dk bir tekrar, semptomlar kontrol altına alınana kadar.
Özet 8
Epinefrin enjeksiyonlarına yanıt alınamayan hastalarda, epinefrin IV infüzyonu gerekli olabilir (Orta öneri; Kanıt C)
- 1:1,000,000 infüzyon solüsyonu hazırlamak için;
- 1:1,000 derişimli epinefrinden 1 mg (1 mL), 1000 ml %5 Dx veya Sf’e eklenmesi ile 1 µg/mL’lık solüsyon oluşturulur. İnfüzyon hızı 1 µg/dakika ile başlayıp yanıta göre erişkinlerde 10 µg/dk’ya kadar çıkarılabilir. Çocuklarda başlangıç dozu dakikada 0.1 µg/kg’dır.
Özet 9
IV yol sağlanamayan hastalarda, IO yol ile epinefrin verilebilir. Doz ve infüzyon hızları aynıdır. Endotrakeal veya diğer alternatif yollarda tercih edilebilir (Orta öneri; Kanıt D)
Özet 10
Hava yolu ödemi (stridor gibi) veya solunum sıkıntısı varlığında, entübasyon dahil havayolu tedavisi için hazırlıklı olunmalıdır. Faringeal ve laringeal ödem varlığında laringoskopi zor olacaktır. Bu durum kurtarıcı ventilasyona engel olacağı için; uyanık fiberoptik entübasyonun etkinliği, hızlı seri entübasyonun (RSI) yarar ve risklerine karşı değerlendirilmelidir (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 11
Dolaşım kollapsı olan hastalarda IV veya IO geniş damar yolu açılarak büyük miktarlarda sıvı resüsitasyonu yapılmalıdır (Güçlü öneri; Kanıt B)
- Erişkinde 1000 mL veya çocukta 20mL/kg şeklinde
Özet 12
Parenteral epinefrin ve sıvı resüsitasyonu ile düzelmeyen hipotansiyon varlığında, özellikle B-blokör nedenli ise, glukagon verilmelidir (Orta öneri; Kanıt B)
- Başlangıç dozu 1-5 mg IV, 5 dakikada ve yanıta göre 5-15 µg/dk infüzyon dozu. Çocukta ise 20-30 µg/kg – max 1 mg
Özet 13
İnhale B-agonist, bronkospazm varlığında tercih edilmelidir (Orta öneri; Kanıt B)
Özet 14
Standart tedaviye yanıtsız hastalarda extracorporal membran oksijenizasyonu düşünülebilir (Orta öneri; Kanıt D)
Özet 15
H1 ve/veya H2 antihistaminikler ve kortikosteroidler tamamlayıcı tedavi olarak kullanılmalıdırlar. İlk tedavi daima epinefrindir. (Güçlü öneri; Kanıt B)
- H1 antagonist difenhidramin dozu, erişkinde 25-50 mg IM veya yavaş IV infüzyon, çocukta ise 1mg/kg (kılavuzda geçmese de feniramin (yani Avil) 45.5 mg-1 ampul erişkin dozu, 1 mg/kg çocuk dozudur)
- Metilprednizolon dozu 1-2 mg/kg olarak verilmelidir. Oral prednizon taburculukta verilebilir (1 mg/kg, 50 mg kadar)
Özet 16
Anafilaksi tetikleyicilerini belirleyin. Çocuklarda en sık yiyecek maruziyeti iken, erişkinde %25 sebebi bilinmeyenlerdir. Yaşlılarda ise ilaç kullanımı en sık sebeptir (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 17
Hastaları 4-8 saat gözleyin, risk faktörü olan hastalarda daha uzun süre izlemek gerekebilir (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 18
Anafilaksi geçiren hastalara taburculukta kendi kendine enjekte edilebilen epinefrin reçete edin ve hastalara ne zaman ve nasıl yapacaklarını anlatın (Orta öneri; Kanıt C)
Özet 19
Taburcu olan hastaları alerji uzmanına yönlendirin (Orta öneri; Kanıt C)
Kaynaklar
- Campbell RL, Li JTC, Nicklas RA, Sadosty AT. Emergency department diagnosis and treatment of anaphylaxis: a practice parameter. Ann Allergy Asthma Immunol. 2014; 113: 598-608.
