Acil Tıp Yan Dalları yazımızın devamı niteliğinde olan bu seride, acil tıbbın içerisinde aslında sıklıkla uyguladığımız bazı önemli uygulama alanlarının (yan dalların) dünyadaki uygulamalarından ve ülkemizde hangi koşullarda sürdürüldüğünden bahsedeceğiz.  Önceki yazımızda da belirttiğimiz gibi her konunun başlığı ülkemiz koşullarını da düşünerek, acil pratiğimizde duyulan ihtiyaç üzerine seçilecektir. Yine her konuda ülkemizde ve/veya dünyada bu alan ile yakın olarak ilgilenen kişilerle kısa röportajlara yer verilecektir. Konu ile ilgili fikirlerinizi yazımızın altında paylaşabilirsiniz. İyi okumalar.

“Acil serviste kritik bakımın temelini oluşturan başı geri iterek havayolu açıklığının sağlanması ve ağızdan ağıza solutma yöntemi, 1957’de Dr. Peter Safar; eksternal kalp masajı ise, 1960’da Dr.Kouwenhoven, Jude ve Knickerbocker tarafından tanımlanmıştır. Bu gelişmelerden sonra ağızdan ağıza solunum ve kapalı göğüs kompresyonunun kombine kullanılmasıyla yapılan kurtarma işlemlerine Safar tarafından 1963’de ilk kez ‘KardiyopulmonerResüsitasyon’ adı verilmiştir..”¹

Ülkemizde acil servislerde, kritik bakım yıllardır sağlanmaktadır. Birçok akademik acil servisin ise bu bakımı verdiği kendi içerisinde kritik bakım üniteleri mevcuttur.²³ Gerek yoğun bakım ünitelerindeki yatak eksikliği gerekse ilgili branşların hasta yatırmada ki ilgisizliği kritik hastaların bu ünitelerde saatlerce hatta günlerce kalmasına neden olmaktadır. Bu sebeple bu hastaların hem ilk resüsitatif müdahaleleri hem de takip tedavileri bu kritik bakım alanlarında devam edebilmektedir.

Amerika, Kanada, İngiltere ve Suudi Arabistan’da kritik bakım, acil hekimleri için yan dal veya çift ana dal olarak sunulmaktadır.⁴ Ülkemizde ise sadece bazı belirli ana dallar için bu ilerleme şansı mevcuttur.

Robert S.  Green, BSc, MD, DABEM, FRCPC, FRCP

Professor, Dalhousie University
Medical Director, Trauma Nova Scotia
Department of Critical Care Medicine; Department of Emergency Medicine

Kanada’da Acil Tıp ve Kritik Bakım üzerine çift ana dal eğitimi gören ilk acil hekimlerinden biriyim. Başlangıçta hem acil tıp hem de kritik bakım hekimi olarak eğitim gördüm fakat zaman çatışması nedeniyle daha çok kritik bakım ve daha az acil bakım hizmeti vermeye başladım. Nova Scotia’da travma bakımı için yönetici olduğumda bir süreliğine acil servisi bıraktım, fakat son dönemde geri döndüm. Kritik hastaların resüsitasyonu ekseninde aktif çalışmalar sürdürüyorum.

Yazar: Kritik bakım/Acil Tıp (Yan Dal) hekiminin görevleri nelerdir ve hangi alanlarda hizmet etmektedirler?

Dr. Green: Kanada’ da kritik bakım hekimleri acil hekimlerinden farklıdır. Acil hekimleri Acil Tıp alanında eğitim alırlar ve acil servislerde çalışırlar, ki burada karşılaştıkları hastaların ilk bakımını sağlarlar. Hafiften ciddiye çok geniş ölçekte bir hasta grubunu yönetirler. Aksine kritik bakım hekimleri, resüsitasyon ve ileri yaşam desteği gereken hastalar için konsultan olarak çalışırlar. Kritik bakım hekimleri, acil servisteki kritik hastalar için acil servis hekimlerinden konsultasyon alırlar. Acil hekimleri bu hastaların resüsitasyonunu başlatırlar ve devam tedavisini kritik bakım hekimleri sağlar. 

Yazar: Kanada’da kritik bakım için neden yan dal eğitimine ihtiyaç duydunuz?

Dr. Green: Kanada’da kritik bakım tek başına bir uzmanlıktır ve hem acil tıp eğitimi hem de diğer branş eğitimleri (iç hastalıkları, anestezi veya genel cerrahi) sonrası girilebilir.

Yazar: Kritik bakım eğitiminin ülkenizde hasta bakımı ve sağlık hizmetlerine katkısı oldu mu?

Dr. Green: Bazı kritik bakım servisleri hasta yoğun bakımdan ayrıldıktan sonra da bakım vermeye devam etmektedir. Bu servislere sıklıkla “post-ICU clinic” adı verilmektedir. Bunlar çok yaygın değiller fakat faydaları olduğuna inanılmaktadır.

Yazar: Kanada’da kritik bakım eğitiminin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Dr. Green: Çalışmalar, kritik bakım hekimi tarafından verilen bakımın daha iyi hasta sonuçlarına yol açtığını göstermektedir. Bununla birlikte, kritik bakım üzerine uzmanlaşan acil hekimlerinin bir kısmı acil servisten uzaklaşıp sadece yoğun bakım ünitelerinde çalışmayı seçmektedirler.

Not: Ülkemizden konu ile ilgili röportaj talep ettiğimiz hocalarımız yoğunluğu nedeni ile tarafıma dönüş yapamamıştır. Ülkemize ait bu değerlendirme tarafıma ulaştırıldığı takdirde bu sayfalarda yer alacaktır.

Hayati riski olan kritik bakım hastalarının ilk başvuru yeri acil servislerdir. İçerisinde 3. basamak yoğun bakım hizmeti veren akademik merkezlerimiz mevcuttur. Kritik bakım hekimliği, acil servis ve yoğun bakım arasında köprü görevi görmesi gereken ve acil tıp hekimlerine de sunulması gereken bir haktır.

Yazarın yorumu;

Editör: Serkan Emre Eroğlu

Kaynaklar

1. Özköse Z. Erişkinler İçin Kardiyopulmoner Resüsitayon: I- Temel Yaşam Desteği. Gazi Medical Journal. 2005;16(1).

2. Aslaner MA, Akkaş M, Eroğlu S, Aksu NM, Özmen MM. Admissions of critically ill patients to the ED intensive care unit. T. 2015;33(4):501-505. doi:10.1016/j.ajem.2014.12.006

3. Söyük S. İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi ilk ve Acil Yardım Anabilim Dalı Yoğun Bakım Ünitesinde Hasta Tatmininin Ölçülmesi. Yoğun Bakım Hemşireleri Dergisi. 2001;5(1):12-15.

4. Aslaner MA. A Reality in Emergency Medicine: Subspecialization. E. 2017;16(4):144-147. doi:10.5152/eajem.2017.68077