Pediyatrik kafa travmasında kime ne zaman BT çekelim sorunsalı uzun süredir hayatımızda yer ediyor. PECARN’cılar ile alaylılar arasındaki tartışma zaman zaman “BT çektirmeyince acili basıyorlar” düzeyine inse de atladığımız birşey var: Servikal travma! Erişkin travmasında “direk grafi öldü yaşasın BT”, “eğer kranyal BT endikasyonu varsa servikal de çektir abi”, “2’den fazla alanın BT’si lazımsa ver pan-BT’yi” yaklaşımları ile durum biraz idare edilebilse de pediyatrik yaşta işin içine radyasyon ve kanser riski iyice girince o iş pek de öyle kolay olmuyor. Sonuçta, çocuk yaa…

Acil Tıp camiasından (aslında Ian Stiell ve arkadaşlarından oluşan Kanada ekipleri genelde) konuyla ilgili skorlar falan gelmeyince Pediyatrik Ortopedistler olaya el atmış.^​1​

Bazı genel bilgilerle başlayalım:

• Künt travmaya bağlı pediyatrik servikal omur yaralanması, künt travmaya bağlı hastane başvurularının %1-2’sinde görülüyor.
• Kuzey Amerika kliniklerinin bile sadece %46’sinde yazılı servikal omur temizleme (c-spine clearance) protokolü var.
• Protokoller iyonize radyasyon maruziyetini azaltıyor.
• Halihazırda yayınlanmış pediyatrik servikal omur protokollerini kaynaklarda verdim, oradan kontrol edilebilir.^​2–7​

Künt Pediyatrik Servikal Travmada Omur Hasarının Ekartasyonu

Çalışma ekibinin hazırladığı ekartasyon algoritmasını aşağıya yerleştirdim. Türkçesini de birkaç gün içerisinde yine burada bulabilirsiniz.

Yorumlar

Elbette yorumsuz geçmek olmaz:

• Boynunda kırık olan alert çocuklar (GKS 14-15) başlarını tam dik tutamaz, ve oynatmak istemez. Eğer başlarını dik tutabiliyor, rahat oynatıyor, palpasyonla hasassiyet yok, kollar bacaklar normal hareketli ise klinik olarak yaralanma ekarte edilebilir. Bu çalışma grubu da benimle aynı fikirde.
• Anormal muayenesi olan alert hastada ilk basamak için sadece tek yönlü lateral grafi çektir sonra konsülte et önerisi bence fazla iddalı. Yüksek riskli bu hastaların hepsinde konsültanı çağırıp görüntüleme tercihini ona bırakmak Türkiye koşullarında imkansız. Aslında yazıda da bunun tartışmalı olduğundan bahsedilmiş. Şahsen en az 2 yönlü grafi çekilmesi gerekir diye düşünüyorum. Eğer hızlı bir BT’niz var ve zaten BT çektirecekseniz servikali de ekleyebilirsiniz.
• Tacize bağlı kafa travmasında bu çalışma grubu MR önermiş. Bu yeni ve farklı bir duruş.
• GKS düştükçe BT ihtiyacı artıyor (e tabi).
• Toraks, abdomen ve pelviste ciddi yaralanma varsa klinik olarak ekartasyonla uğraşma diyorlar. Pan-BT burada tek yol bence de.
• Yüksek kaliteli negatif BT’den sonra illa MR lazım kısmı bence tartışmalı. Ekstansiyon, fleksiyon filmlerinin algoritmadaki yeri de biraz şüpheli.
• Bu algoritma hiç yoktan iyi olsa da tamamen panel görüşü olduğu unutulmamalı. Çoğu konuda düzgün çalışma bile yok. Yani, üfleyerek yiyelim..