Bir bakışta ultrason: FAST’in ötesinde
Dört yaşında çocuk hasta trafik kazası sonrası acil servise getiriliyor. Muayene net olmamakla birlikte batın üst kadranlarda hassasiyet mevcut. Bilinç açık ve etraf uyaranlara yanıtı var. FAST’te serbest sıvı saptanmayan hastada ileri görüntüleme yapılıyor.
Ultrason görüntünüz..
Tanınız (görmek için tıklayın)
Karaciğer laserasyonu
Yorum (görmek için tıklayın)
Karaciğer yaralanmasının künt travmalarda görülme sıklığı %5′ tir. Klinik başvuru; sağ üst kadran ağrısı, sağ omuz ağrısı (diafram irritasyonu), hipotansiyon veya şok ile olabilir. Hastaların %80’den fazlası cerrahiye gerek kalmadan tedavi edilirler. Mortalite oranı ise %8 civarındadır (1).
Acil travma ultrasonografisinin (FAST) primer amacı, vücut içi boşluklarda serbest sıvı varlığını taramaktır (2). Ancak ondan sonra hasta stabil ve zamanınız varsa ileri ultrasonografik görüntüleme yapılabilir.
Karaciğer yaralanmalarında travma odaklı ultrasonografinin sensivitesi 0.15-0.88 ve spesifitesi 0.99-1.00’dir (3-4). Solid organ yaralanmalarında sensitivitenin bu kadar değişken olmamasının sebebi ise çok fazla deneyim bağımlı olmasıdır. Temel düzeyde ultrason bilgisi ile bu oran ise %10’lara kadar düşmektedir (5).
Görüntüleme sağ koronal kısa ve uzun aks olarak her iki planda yapılmalı ve subkostal/subksifoid bölgeden de karaciğerin sol lobu görüntülenmelidir. Yine dalağı görüntülerken de her iki planda da görüntü alınmalıdır. Yetersiz görüntü sebepleri ise sıklıkla; barsak gazları, mide içeriği, diyafram ve akciğer ve tabiki yeterli vaktin olmaması.
Karaciğer laserasyonları başvuru süresine bağlı olarak farklı görünümlerde olabilir. İlk başvuruda tanınması zor olabilir veya hafif düzeyde ekojenik (beyaza yakın) olabilirler. Günler sonra bakıldığında ise daha hipoekoik (siyaha yakın) ve kistik görülürler. İçerisinde kanama olanları mevcutsa veya devamında kapsül etrafında hematom varsa heterojen görünümde de olabilirler (6).
Aşağıdaki görüntüde bilgisayarlı tomografide kanlanmayan alan olarak görülen laserasyon sahası, ultrasonografide ekojenik bir görüntü vermekte.
Travma hastasında öneriler kısmına gelince;
- Vücut içi boşluklarda serbest sıvıyı arayın.
- Vaktiniz varsa solid organ yaralanmalarına bakın.
- Mutlaka pnomotoraks açısından tarayın.
- Acil ultrasonografinin travma hastalarında içi boş organları değerlendiremediğini unutmayın. Özellikle bağırsak ve mide gibi organ yaralanması şüphesinde ileri görüntüleme yapmayı unutmayın!!
Kaynaklar
- Liver trauma . . . https://radiopaedia.org/articles/liver-trauma. Erişim Mart 1, 2017.
- FAST . . . http://tatdus.org/ayin-videosu/3. Erişim Mart 1, 2017.
- Körner M, Krötz MM, Degenhart C, Pfeifer K-J, Reiser MF, Linsenmaier U. Current Role of Emergency US in Patients with Major Trauma. RadioGraphics. 2008;28(1):225-242. doi: 10.1148/rg.281075047
- Bijjula S. Role of ultrasonography in blunt abdominal trauma. J Evid Based Med Healthc. 2016;3(94):5162-5169. doi: 10.18410/jebmh/2016/1079
- Kendall J, Faragher J, Hewitt G, Burcham G, Haukoos J. Emergency Department Ultrasound Is not a Sensitive Detector of Solid Organ Injury. West J Emerg Med. 2009;10(1):1-5.
- McGahan J, Wang L, Richards J. From the RSNA refresher courses: focused abdominal US for trauma. Radiographics. 2001;21 Spec No:S191-9.
