Pulmoner hipertansiyon (PHT) acil yönetimi yazımızın ardından, ikinci bölümde odaklanmış ekokardiyografi ile tanıya yönelik yaklaşımları bu yazımızda ele alıyoruz. Keyifli okumalar.
PHT, sağ kalp kateterizasyonu ile ortalama basıncın ≥25 mmHg olması olarak tanımlanmaktadır. Geleneksel olarak, pulmoner arteriyel sistolik basıncı (sPAB) ekokardiyografi ile triküspit kaçak (TR) tepe hızından basitleştirilmiş Bernoulli denklemini kullanarak ve buna sağ atriyal basınç değerini ekleyerek tahmin edilmektedir. Konu ile ilgili ayrıntılı ölçüm videosuna buradan ulaşabilirsiniz (1).
TR akım hızı, sağ ventrikül ve sağ atriyum arasındaki basınç farkını vermektedir. Bernoulli formülü ile bu şekilde aslında sağ ventrikül sistolik basıncı ölçülmüş olur. Pulmoner kapak stenozunun olmadığı varsayıldığında ise bu basınç sPAB’a eşittir (2).
sPAB tahmini ile invaziv ölçümler arasında korelasyon saptanmıştır fakat 2015 ESC/ESR ( the European Society of Cardiology and the European Respiratory Society) kılavuzu ve sonrasında da 2018 İngiliz Ekokardiyografi Cemiyeti (the British Society of Echocardiography) kılavuzu ekokardiyografi ile ölçülen sPAB değerlerinin olduğundan daha fazla veya daha az tahmin edilebilmesinden dolayı, ekokardiyografik değerlendirmeyi PHT olasılığını belirlemesi üzerine kurgulamıştır (3-4).
Burada aslında söylenmek istenen, Bernoulli formülü için ölçülen TR akım hızını formüle koyup sPAB ölçmek yerine algoritmadaki yerine göre PHT olasılığını belirleyin.
Algoritme göre eğer kişinin TR hızı >3.4 m/s ise yüksek olasılıkla PHT sahiptir. Eğer bu değerin altındaysa düşük-orta olasılık durumunu belirlemek için diğer ekokardiyografik parametrelere gereksinim vardır. Bu parametreler üç kategoride bakılmaktadır. En az iki farklı kategorinin varlığı olasılık değerlendirmesi için gereklidir.
Tablo 1. PHT olasılık sınıflamasında kullanılan EKO bulguları
| A. Ventriküller | B. Pulmoner Arter | C. İnferior Vena Cava |
|---|---|---|
| Sağ ventrikül/sol ventrikül bazal çap > 1,0 | Sağ ventrikül çıkış Doppler hızlanma zamanı <105ms ve/veya midsistolik çentik | IVC çapı > 21 mm ve solunumla < %50 kollaps |
| Interventriküler septumun düzleşmesi | Erken diastolic pulmoner kaçak hızı >2,2m/s | Sağ atriyal alan (sistol sonu) > 18 cm2 |
| Pulmoner arter çapı >25 mm |
Yine kılavuzda belirtilen yaklaşım kişinin PHT olasılık durumuna göre kesin tanı açısından sağ kalp kateterizasyonunun gerektiğidir.
Tuzaklar ve İpuçları
Öncelikle dikkat edilmesi gereken durum Doppler sinyallerinin TR akımına paralel olması gerektiğidir. Bu durumun bozulması normalden daha düşük değer alınmasına neden olacaktır. Diğer bir durum, kaçak akımının olmaması PHT olmadığı anlamına gelmeyebilir. Bu durumlarda diğer EKO bulgularına bakılması gerekir. Son olarak da, TR şiddeti ile TR tepe hızı farklıdır. Şiddetli TR’de tepe akım hızı azalabilir ve gerçek tepe akım hızını yansıtmayabilir. Bu durum ölçüm sırasında belirtilmelidir.
Kaynaklar
1. Sivil R. Pulmoner Arter Basıncı Ölçümü. www.tatdus.org. https://www.tatdus.org/ayin-videosu/17. Accessed February 3, 2020.
2. Sachpekidis V, Karvounis H, Giannakoulas G. The role of echocardiography in the diagnostic work-up of pulmonary hypertension. Cont Cardiol Educ. June 2018:13-22. doi:10.1002/cce2.72
3. Galiè N, Humbert M, Vachiery J-L, et al. 2015 ESC/ERS Guidelines for the diagnosis and treatment of pulmonary hypertension. Eur Heart J. August 2015:67-119. doi:10.1093/eurheartj/ehv317
4. Augustine DX, Coates-Bradshaw LD, Willis J, et al. Echocardiographic assessment of pulmonary hypertension: a guideline protocol from the British Society of Echocardiography. Echo Research and Practice. September 2018:G11-G24. doi:10.1530/erp-17-0071
