Dünya üzerinde bir afet meydana geldikten sonra gündeme gelen, en büyük gelişim dönemlerini afetlerden sonra yaşayan bir disiplin, afet tıbbı. Bu işe gönül veren kişilerin, çevresindekiler çok daha popüler ve nispeten ilerlemeye daha elverişli konularda hızla isimlerini duyururken, kendilerini inatla adadığı bir bilim aynı zamanda.

1970’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan eş zamanlı pek çok orman yangınında kurumların bir birleri ile olan koordinasyon güçlüğü ve hazırlıksız yakalanılan afet neticesinde önce itfaiye teşkilatı tarafından oluşturulan FIRESCOPE isimli organizasyon; daha sonra bu organizasyon ve komuta zinciri örnek alınarak hastane afet planlarının oluşması şüphesiz afet tıbbının en önemli katkılarından.

Tabi afet tıbbı yalnızca hastane afet planlarından oluşuyor demek çok büyük haksızlık olur. Genel olarak afetlerin tüm çeşitleri ile ilgili hem veri analizi yapılıyor hem de bu analizler doğrultusunda yönetim ve tıbbi karar önerilerinde bulunuluyor.

Bu öneriler çeşitli kitaplarda toplanmış olsa da bu kitaplar afet anında bu bilgilerin gözden geçirilmesini güçleştirecek boyutlara sahip olabilir. Kitap seçiminde kullanım kolaylığı açısından boyutları da değerlendirilmelidir. Ayrıca unutulmaması gereken bir diğer nokta da her tıbbi bilgiye internet üzerinden ulaşmak doğal bir günde mümkün olsa da afetlerde tüm iletişim olanakları sınırlı olabilir. Bu nedenle iletişim sistemlerindeki aksaklıktan etkilenmemek için tüm acil tıp kliniklerinin kütüphanesinde afet tıbbı kitabı bulunması faydalı olacaktır.

Oxford University Press tarafından yayınlanan “Oxford American Handbook of Disaster Medicine” kitabı rahatlıkla taşınabilecek boyutlara sahip ve hemen her konuda yol gösterici bilgiler içeren bir cep kitabı. Aslında  “Cep Kitabı” demek boyut olarak kolay olsa da içerik olarak olduğundan küçük görünmesi endişesi yaratıyor.

820 sayfadan oluşan bu eserin bölümleri şöyle

• Giriş (Afet ile ilgili genel tanımlar, afetin safhaları)
• Afet Yanıtının Bileşenleri
• Hastane Afet Yanıtının Bileşenleri
• Afet Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Afet Yönetiminin Temel Prensipleri (Afet Planları, Dekontaminasyon, İletişim, Triaj Esasları, Pediyatrik Endişeler)
• Afet Yönetiminde Özel Konular (Afet ve Triaj İncelemeleri, Afet Tatbikatları ve Eğitim, Afet Etiği, Afet Enformatiği, Afetlerde Ultrasound Kullanım Alanları, Terörizm, Palyatif Bakım gibi pek çok konu başlığı incelenmekte.)
• İnsan Kaynaklı Afetler
  • Biyolojik Afetler (Anthrax, Botulizm,…)
  • Kimyasal Afetler (Solunum Güçleştiren Ajanlar, Cilt Lezyonu Oluşturan Ajanlar, Siyanid, Sinir gazları, Organofosfatlar, Patlayıcılar, Nükleer terörizm,…)

• Mekanik ve Yapısal Afetler
  • Karasal (Otomobil ve Otobüs Kazaları, Yangınlar,  Demiryolu Afetleri, Metro Afetleri)
  • Su ve Hava Taşıtı Afetleri (Hava Taşımacılığı ve Helikopter Afetleri, Gemi Afetleri)
• Doğal Afetler (Heyelan, Soğuk Hava Afetleri, Deprem, Sel, Sıcaklık Afetleri, Fırtına, Tsunami, Volkan, Yıldırım,…)
• Afet Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler (Barınma Sorunu, Afetzede Psikolojisi, Uluslar Arası Afet Organizasyonları,…)

Kitabın editörü Brown Üniversitesi Alpert Tıp Fakültesi’nde Acil Tıp Anabilim Dalında bir öğretim üyesi olan Robert A. Partridge. 2012 yılında yayınlanan kitap Amazon.com’dan alınabiliyor. 4-7 gün içinde teslimat seçeneği seçildiğinde yaklaşık 160TL’ye mal oluyor (gerçekten de 4 günde teslim ediliyor).

Kitabın kağıt kalitesi çok iyi, pek çok tablo 2 renkli, fotoğraf görüntüsü oldukça az kullanılmış. Cepte taşınabilir boyutlarda ve hafif sayılabilir.

Başta da belirtildiği gibi, acil tıp klinikleri kütüphaneleri ve ilgilenen kişilerin özel kütüphaneleri için faydalı bir kaynak.