Merhabalar…

Başlıkta bir hatamın olduğunu düşünenler mutlaka olmuştur. Belki de benim gibi bir makale içinde ilk gördüğünde ne olduğunu algılayamayan ya da bu diziyi görür görmez hemen kullanılan adı ile anan okurlarımız da olmuş olabilir. ”Tünelin sonundaki ışık” kavramını aşılama ile hayıra yormak istediğimiz bu pandemi günlerinde, tabi ki yine ve yeniden bir Covid-19 yazısı ile karşınızdayım.

Sabahın ilk saatlerinde nöbete gitmek için alarmınız ile uyandınız. Sessize aldığınız akıllı telefonunuz üzerinde biriken uyarılara gözleriniz daha akamodasyonunu oluşturamadan hızlıca bakmaya çalışıyorsunuz. Telefonunuzda kullanmakta olduğunuz gündem takip programından gelen ”Hindistan varyantı korku saçıyor”, ” İngiltere varyantı şöyle bulaşıcı”, ”Afrika varyantı aldı başını gidiyor”, ”Brezilya varyantı bu zamana kadarki en kötüsü” mesajlarını okuduktan hemen sonra o gün Covid alanında çalışacağınızı anımsayarak gülümsüyor ve güne kaldığınız yerden ”tüm hevesinizle” devam ediyorsunuz.

Siyasi otoriteler tarafından da Covid-19 ilgili yapılan açıklamalarda özellikle ”China..” kelimesinin Beyaz Saray koridorlarında yankılandığını da anımsayacaksınızdır.

Ülke ve bölgeler ile başladığımız Covid-19 adlandırmalarının toplum tarafından kolay anlaşılabilmesi ve belki de ülkeler hakkında yanlış yorumlara neden olabilmesi nedeni ile, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Yunan alfabesi harfleri ile adlandırılacağı sizlerin de bildiği üzere anons edilmişti.

Yunan alfabesi 24 harften oluşmakta. Hepimizin aklına gelebilecek ”Peki 24 ‘ten fazla isim verilmesi gerekirse ne olacak?” sorusuna zamanı gelince (ki umarım gelmez) Dünya Sağlık Örgütü’nden farklı bir çözüm bekleneceği aşikar.

Covid-19 varyantlarının isimlendirmeleri ve takibi GISAID, Nextrain ve Pango aracılığı ile günümüzde aktif olarak bilim adamları tarafından kullanılmaktadır. Bu ve benzeri bir çok site ile tüm dünyanın takip ettiği bilimsel kaynaklar eşliğinde bulaş durumu, vaka artış sayıları, mutasyonların takip edilmesi, çeşitlendirilmesi sağlanmaktadır. Başlığımızda yer alan harf dizesi ise Pango sistemi içerisinde yer almakta ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından günümüzün popüler başlığı ”Delta Varyantı” olarak karşımıza çıkmaktadır.

DSÖ tarafından virüsün bulaşıcılık, hastalık şiddeti, bağışıklık sistemi veya tedavi yanıtı gibi karakteristiklerine etki ettiği tahmin edilen veya bilinen genetik değişikliklerin yanında, zaman içerisinde artan vaka sayısı ile birlikte çok sayıda ülkede artan relatif prevelansın eşlik ettiği, önemli derecede toplumsal bulaşa veya çok sayıda Covid-19 kümelenmesine neden olduğu tespit edilen Covid-19 varyantları, VOI-Variants of Interest (ilgilenilen varyantlar) olarak adlandırılmaktadır.

VOI tanımına uyan ve:

• Bulaşıcılıkta artış veya Covid-19 epidemiyolojisinde kötü bir değişme neden olarak VEYA
• Virülansta artış veya hastalığın klinik olarak başvuru şeklinde değişikliğe neden olarak VEYA
• Toplum sağlığının, sosyal yardımların veya imkan dahilindeki tedaviler, tanısal imkanlar ve aşıların etkinliğinde azalmaya neden olarak, global toplum sağlığı açısından herhangi bir derece değişikliğe neden olan varyantlar DSÖ tarafından VOC-Variant of Concern (endişe oluşutan varyant) olarak adlandırılmaktadır.

Tabi ki bu iki tablo dışında tanımlanan çok sayıda varyant bulunmaktadır. Bunların hepsi yukarıda yer alan kriterleri karşılamadığı için alfabe karşılığını bulamamaktadır.

Ülkeler bünyesinde tüm varyantların tespit edilebilmesi ve bu yeni türlerin yukarıda bahsi geçen DSÖ kriterleri doğrultusunda karşılık bulup bulmadığının belirlenmesi pandemi yönetiminde büyük önem arzetmektedir. Paylaşılan veriler doğrultusunda ülkeler bazında sahip olunan VOC ve VOI varyantlarına bu adresten ulaşabilirsiniz.

Pandemi sürecinin Hawaii alfabesi tükenmeden bittiği günlerde buluşmak üzere…

İyi nöbetler…