Bundan 2 yıl kadar önce, rutin sabah toplantılarımızdan birinde Prof. Abu-Zidan yanında plastik bir spatula ile geldi.

Alper, bunu çok zor buldum, tanesi 1 dirham (1 TL, o zaman için) ve 20 tane aldım. Bunun metalleri de var ve Künefe bıçağı olarak kullanılıyor. Fakat, onlar biraz ağır oluyor ve öğrencilere ultrason eğitimi sırasında dağıtacağım için, hafif bir şey olsun istedim, ne diyorsun dedi.

Aklından sürekli basit eğitim ürünleri düşünen birinin bu örnekle gelmesi çok şaşırtıcı olmadı açıkcası. O gün başlayan süreç, bu görüşmelere oyun hamurunun eklenmesi ile gelişti, iki yıla yayılan bir fikir alış verişi sonrası yazdığımız metodoloji makalesi ile sonuçlandı ve cerrahinin saygın dergilerinden biri olarak kabul edilen World Journal of Emergency Surgery’ de beklemediğimiz kadar pozitif hakem yorumlarıyla revizyonsuz 28 günde kabul edildi (1).

Makalenin pdf’ ini buradan indirebilirsiniz.

Bu makale temelde şunu ifade ediyor. Ultrason eğitimi için çok pahalı son teknolojilerine gerek olmayabilir. Oldukça ucuza mal edilen (50 TL) ve defalarca kullanılabilen modeller bir çok kurumda ve özellikle de imkanları kısıtlı kurumlarda öğrencilere gayet eğlenceli ve bir o kadar da etkin bir imkan sağlayabiliyor. Bu arada belirtmeliyim ki, bulunduğumuz fakültenin imkanları kısıtlı değil ama  kullanılan bu ucuz materyaller eğitimi o kadar eğlenceli hale getiriyor ki, kullanmamak yazık olur.

Üçgen künefe bıçağı şekil itibariyle ekrandaki ultrason görüntüsünü ve kesitlerini bire bir yansıtıyor. Bıçağın kalınlığı, eğitimlerde hep dile getirdiğimiz gibi 1 mm’ lik kesitin anlaşılmasına imkan veriyor. İnceleme yapılan kesite (transvers, sagittal, longitudinal vs.) göre künefe bıçağına verilen açılar öğrenciler tarafından kolaylıkla anlaşılıyor.

Kendilerine dağıtılan örnek künefe bıçaklarıyla ultrason probunun hangi açıda ve kesitte yerleştireceklerini bizzat uygulayarak algılıyorlar. Bu pratik sürecine bir de oyun hamuru ile şekillendirdikleri organlar ve patolojiler eklenince, öğrencilerin anatomik yapıları olası kesitlerde nasıl görecekleri gözlerinde çok daha iyi canlanıyor. Düşünün ki, bu uygulama arkasından gerçek hasta yada insan modellerinde ultrason pratiği ile devam ediyor. Oyun oynayarak öğrenilen anatomi ve patolojiler, ultrason pratiği ile sonlanıyor. Bunun özellikle hiç ultrason eğitimi almamış öğrenciler için ne kadar akılda kalıcı ve eğlenceli olduğunu tahmin edebilirsiniz sanırım. En güzel yanlarından birisi de sadece 50 TL harcadığınız bir simülatörü yıl sonuna kadar, neredeyse 70-100 öğrencide kullanabiliyorsunuz.

Yayınlanmış sadece üç paylaşıma rastladık. Bunlardan ikisi makale, bir diğeri blog post. Dr. Eftekhar ve arkadaşları 2005 yılında komplike anevrizma anatomisini play dough kullanarak gösterdikleri bir yazı yayınlamışlar (2). Daha sonra nörolojik anatomi detaylarının play dough ile aktiv öğrenme süreci ile çalışıldığı başka bir makale 2011 yılında Dr. Herur ve ekibi tarafından yayınlanmış (3). Son olarak bulduğumuz örnek ise Zedu ultrason eğitimi web sayfasında paylaşılan bir blog post’a ait. Burada Drç Bystrzyki kalp anatomisini Echo Life Support kursunda play dough anlatarak kullanmış (4).

Makalemiz iyiydi, hoştu, yazarken çok keyif aldık ve bunu kendi sosyal medya platformlarımızda paylaştık.

Zamanla, çeşitli gruplar dan da pozitif geri bildirimler ve uygulamalar, öneriler gelmeye başladı.

Kursları için kendi oyun hamuru formüllerini veren saygın gruplar, dünya kongrelerinde ilk kez uygulanacağı açıklanan paylaşımlar yapılmaya başlandı.

Bunlar son derece sevindirici paylaşım ve gelişmeler.

Dünyada radyoloji ve acil tıp branşları temel ve klinik ultrason eğitiminde açık ara önde gidiyor (5, 6). Bunun böyle olduğunu sizlerde acil tıp hekimlerinin Ultrason Çalışma Grubu aktivitelerinden zaten biliyorsunuzdur.

Sonuç olarak diyeceğim şu ki, bu basit, ucuz ve eğlenceli simülatör Türkiye’deki eğitimlerde de kullanılabilir ve ultrason kurslarına farklı, eğlenceli bir hava sağlayabilir. Umuyorum, acil tıptaki ultrason eğitimi liderlerimiz de bu basit simülatörün etkinliğini kendi kurslarında uygular ve test ederler. Onlardan gelecek geri bildirimleri dört gözle bekliyoruz.

1. Abu-Zidan FM, Cevik AA. Kunafa knife and play dough is an efficient and cheap simulator to teach diagnostic Point-of-Care Ultrasound (POCUS). World J Emerg Surg. 2019 Jan 8;14:1. doi: 10.1186/s13017-018-0220-3. eCollection 2019. PubMed  PMID: 30636969; PubMed Central PMCID: PMC6325793.
2. Eftekhar B, Ghodsi M, Ketabchi E, Ghazvini AR. Play dough as an educational tool for visualization of complicated cerebral aneurysm anatomy. BMC Med Educ. 2005 May 10;5(1):15. PubMed PMID: 15885141; PubMed Central PMCID: PMC1274244.
3. Herur A, Kolagi S, Chinagudi S, Manjula R, Patil S. Active learning by play dough modeling in the medical profession. Adv Physiol Educ. 2011 Jun;35(2):241-3. doi: 10.1152/advan.00087.2010. PubMed PMID: 21652511.
4. Zedu Ultrasound Training Methods. Heart anatomy taught using state of the art methods. Accessed from https://www.ultrasoundtraining.com.au/news/heart-anatomy-taught-using-state-of-the-art-methods, January 9, 2019
5. Cook T, Hunt P, Hoppman R. (2007) Emergency medicine leads the way for training medical students in clinician-based ultrasound: a radical paradigm shift in patient imaging. Acad Emerg Med. 14(6):558-61. PubMed PMID: 17535978.
6. Phelps A, Wan J, Straus C, Naeger DM, Webb EM. Incorporation of Ultrasound Education Into Medical School Curricula: Survey of Directors of Medical Student Education in Radiology. Acad Radiol. 2016 Jul;23(7):830-5. doi: 10.1016/j.acra.2016.02.012. Epub 2016 Apr 8. PubMed PMID: 27311803.