Bundan önceki yazılarda sepsiste laktat dğerlerinin nereden çalışılması gerektiği (link)ve elde ettiğimiz değerlerin ne anlama geldiği (link) ile ilgili özet bilgileri sizile paylaşmıştık.
Bu yazımızda kontrol laktat değerleri ilgili bir kaç önemli noktada sizlere kısa ama yararlı olduğunu düşündüğüm bir kaç bilgiyi paylaşacağım.
2016 yılında Shock dergisinde septik şok hastalarında laktat ve 90 günlük mortaliteyi inceleyen bir araştırma yayınlandı (Varis E.). 496 hastalık bu prospektif araştırma sonucuna göre 72 saatte ölçülen laktat düzeyleri 2 mmol/L üzerinde ise bu hastaların mortalitesi yüksek seyrediyor. Laktatı bu düzeylerin altına düşen hastalarda da mortaliteyi normalleşme süresi belirliyor. Yani daha geç normalleşenler daha mortal seyrediyor. Şu an acil servislerimizde sepsis hastaları umarım 72 saat kalmıyordur. ama biliyoruz ki bazı hastanelerimizde doluluk yada başka nedenlerle bu hastalar uzun süre acil servislerimizde bekliyor. Bu açıdan bakıldığında 2 mmol.L lik değerini ve mümkün olduğunca erken bu değerin altına düşürülme hedefini kendimize uyarlayabiliriz. Laktat klirensinin erken dönemde sağlanıyor olmasının mortalıteye olumlu etkisi ile ilgili yayınlanan bir meta analiz de mevcut (Gu WJ).
Tekrarlayan laktat düzeyi kontrollerindeki düşüş resüsitasyonun başarılı yapıldığına dair bir gösterge. Farklı kaynak ve araştırmalarda birbirinden farklı ama yakın sonuçlar ifade edilse de genel olarak 2-4 saatlik kontrollerde laktat değerlerindeki düşüşün en az %10 olması gerektiği konusunda ilgili tüm branşların görüşü birbirine yakın. 2017’de yayınlanan bir makale bu konuda biraz daha agresif olunması gerektiği yönünde sonuçlara ulaşmış. Araştırmacılar yapılan tedavilere rağmen sepsıs hastalarında kontrol laktat değerlerinin halen 4 mmol.L üzerinde seyretmesini ve %20’den daha az gerçekleşen laktat klerensini mortaliteyle ilişkili bulmuşlar. Daha önceki yazılarımızda 4 mmol/L değerinin mortalite ile ilişkisine değinmiştik. Fakat laktat klerensinin %20 den daha fazla gerçekleşmesi için bir çaba gösterilmesi akılda bulundurulması gereken önemli bir nokta.
Tekrarlanan laktat değerleri ve laktat klerensi ile yeni bilgiler yukarıda konusu geçen 3 makale ile benzer sonuçları iöeriyor. Özetle, hastalarımızda erken dönemde 2 mmol/L altındaki laktat düzeylerine ulaşmayı, 2-4 saatlik kontrollerde en az %20 lik laktat düşününü sağlamayı bir resüsitasyon hedefi olarak akılda bulundurmalıyız.
Sitemizdeki laktat ile ilgişi diğer yazılara bu link’ten ulaşabilirsiniz.
Varis, E., Pettilä, V., Poukkanen, M., Jakob, S. M., Karlsson, S., Perner, A., … & FINNAKI study group. (2017). Evolution of Blood Lactate and 90-Day Mortality in Septic Shock. A Post Hoc Analysis of the Finnaki Study. Shock.
Gu, W. J., Zhang, Z., & Bakker, J. (2015). Early lactate clearance-guided therapy in patients with sepsis: a meta-analysis with trial sequential analysis of randomized controlled trials. Intensive care medicine, 41(10), 1862-1863.
Lokhandwala, S., Andersen, L. W., Nair, S., Patel, P., Cocchi, M. N., & Donnino, M. W. (2017). Absolute lactate value vs relative reduction as a predictor of mortality in severe sepsis and septic shock. Journal of critical care, 37, 179-184.