Febril konvülsiyon (FK), 6 ay–5 yaş arası çocuklarda, santral sinir sistemi enfeksiyonu ya da metabolik neden olmaksızın, vücut sıcaklığının 38 °C üzerine çıkması ile ortaya çıkan nöbetlerdir.^​1​ Yaş grubu havale ile uyumlu olmayan çocuklarda özellikle santral maligniteler ve günümüzde çok fazla gördüğümüz madde kullanımı ayırıcı tanıda unutulmamalıdır.

Klinik not: Tanı, ateşin eşlik ettiği ilk nöbet sonrasında ayrıntılı değerlendirme gerektirir. Herkesin bir nöbet geçirme hakkı vardır, ikinci nöbette ve komplike ilk nöbette mutlaka ayrıntılı inceleme yapılmalıdır.^​2​

• Görülme sıklığı: %2-5
• En sık yaş aralığı: 12-18 ay (hafif erkek baskın oran)
• Risk faktörleri:
  • Ailede febril konvülsiyon öyküsü
  • Erken yaşta (<18 ay) geçirilmesi
  • Ateşe düşük eşik
  • Anormal nörogelişim

Acil Serviste Yaklaşım

Gecenin bir saati kucağında nöbet geçiren bebekle gelen anne….. İlk Değerlendirme:

• ABC (airway, breathing, circulation)
• Lateral pozisyon, oksijen, gerekirse nazal aspirasyon
• Nöbet >5 dk ise:
  • İlk seçenek: intranazal midazolam 0.2mg/kg
  • Alternatif: Rektal diazepam 0.5mg/kg
• Not: Basit FK’de nöbet genellikle kendiliğinden sonlanır, acil farmakolojik müdahale gerekmez.

Anne kucağında kasılarak gelen bir bebek var ise ilk yapılacak şey damar yolunu beklemeden oksijen başlamak ve im midozolam tedavisini vermektir. Hastaların acil serviste 6-8 saat takibi önerilmekle birlikte  basit FK’larda korkmamıza gerek yoktur. 1 yaş altında olan çocuklarda akraba evliliği, ölen kardeş öyküsü sorgulanmalı, metabolik hastalık unutulmamalıdır. Hasta nöbet takibinde oral alım dikkatli açılmalıdır.^​3​İlk 24 saatte tekrarlama ihtimalinin daha yüksek olduğu unutulmamalıdır.

Tanısal Değerlendirme

Basit FK’de:
– Tam nörolojik muayene normalse ileri görüntüleme veya laboratuvar testlerine gerek yoktur.
– Ateş odağı belirlenmeli (tonsillit, otit, üsye vs.) ateş odağı netleştirilemez ise ileri tetkik edilmesi gerekmektedir.

Komplike FK’de:
– Nörolojik sekeller, tekrarlayan nöbet, fokal bulgular varsa:
  – EEG (özellikle <12 ay, status epileptikus, nörogelişimsel bozukluk varsa)
  – MR/BT (fokal nöbet veya nöroradyolojik anomali şüphesinde) Nörolojik tanı ve tedavinin devamı için çocuk nörolojiye yönlendirilmesi gerekmektedir.

Lomber Ponksiyon:
– <12 ay, aşısız bebekler
– Ense sertliği, fotofobi, bilinç değişikliği olanlar
– Şüpheli menenjit olguları, komplike olduğu düşünülen nöbetler.

Tedavi ve Profilaksi

Akut Tedavi:
– Ateş kontrolü: Parasetamol / ibuprofen
– Nöbet kontrolü sadece >5 dk ise farmakolojik müdahale

Nöbetin devam etmesi halinde 5 dakika sonra bir kez daha midazolam/diazepam uygulanır. İkinci uygulamadan 5 dakika sonra hala nöbetin devam etmesi halinde bu durum febril status epileptikus olarak adlandırılır. Bu durumda iv antiepileptik yüklemesi (fenitoin, fenobarbital, levetirasetam) yapılmalıdır ve uzman hekim konsültasyonu ile yoğun bakım yatışı düşünülmelidir.

Uzun Dönem:
– İlk ve basit nöbette antiepileptik profilaksi önerilmez.^​4​
– Rekürren FK’larda aileye rektal diazepam/intranazal midazolam reçetesi verilebilir.
– Profilaktik parasetamol, febril konvülsiyon ’u önlemez.

Prognoz ve Aile Eğitimi

– Basit FK’nin nörolojik prognozu iyidir.
– Epilepsi gelişme riski:
  – Genel toplumda: %1
  – Febril Konvülsiyon geçirenlerde: %2–5

Aileye Bilgilendirme:
– Febril Konvülsiyon, epilepsi değildir.
– Ateşli her durumda nöbet olmayabilir.
– Acil müdahale zamanı: Nöbet 5 dakikadan uzun sürerse
– Evde kullanım için kriz seti (midazolam/diazepam) eğitimi verilmeli

Klinik Vaka Örnekleri

• Vaka: 13 aylık erkek bebek, 38.7 °C ateşle başvuruyor. 7 dakikalık tonik-klonik nöbet öyküsü var. Postiktal dönemi kısa, vitalleri ateş dışında olağan ,nörolojik muayene normal. Ateş odağı olarak akut otitis media saptanıyor. Aile daha önce benzer öykü olmadığını belirtiyor.Özgeçmişinde özellik yok. Bilinen hastalığı yok , hastane yatışı yok.Hasta ilk müşaade alanına alınıp oksijen tedavisi veriliyor. Basit febril konvülsiyon tanısı alıyor, tedavi gerektirmeden takip süresi sonrası taburcu ediliyor.

• Vaka: 16 yaş kız hasta 38° ateş ve nöbet ile acil servise başvuruyor;nöbet öyküsü sorgulanıyor ,hayatının ilk nöbeti olduğu , bilinen hastalığı olmadığı ,ailede nörolojik hastalık olmadığı öğreniliyor ; nöbeti midazolam ım ile durmadığından levatırasetam 30 mg/kg/g olarak uygulama yapılıyor; hastanın nöbet etyolojisine yönelik tetkikleri ile birlikte elektrolitleri istendiğinde hiponatremi saptanıyor hipertonik salin verilmesinin ardından nöbeti durdurulan hastanın yapılan görüntülemelerinde kranial kitle saptanıyor.Nöbetin kitle ve buna ikincil gelişen elektrolit bozukluğundan kaynaklandığı tespit ediliyor. Hastanın yaşı klinik olarak FK ile uyumlu olmadığından derinleştirmek bu vakada olduğu gibi önem kazanıyor.

• Vaka: 1.5 yaşında erkek hasta acil servise hızlı soluma, ateş ve nöbet ile getiriliyor. Nöbetin midazolam im ile durmasının ardından alınan kan gazında derin asidoz saptanması, anyon gap’in yüksek olması nedenli amonyak gönderiliyor. Aileden alınan anamnez ile 2 aylıkken ölen kardeşinin olduğu ve akraba evliliği saptanıyor. Hasta metabolik hastalık ön tanısı ile tetkik ediliyor.Hastanın yaşı fk ile uyumlu olsa bile semptom ve bulgulardaki ek özelliklerin değerlendirilmesinin önemi bu vakada görülüyor.

Kaynaklar